Citadel van Bitche **Burcht met rijke geschiedenis
De militaire functie is in de twintigste eeuw verdwenen maar optisch regeert dit bolwerk nog altijd over de direct omgeving; als je komt aanrijden dan kan je hem echt niet missen. Ik heb het niet goed onderzocht maar in de directe omgeving van Bitche zijn er nog steeds militaire activiteiten; even ten noorden van het stadje reden we langs groot militair terrein. Het zag er enigszins verlaten uit maar zeker nog niet vervallen.
Sinds de dertiende eeuw is de burcht flink verbouwd en uitgebreid zodat er nu niet veel meer over is van het oorspronkelijke kasteel dat hier stond. In de zeventiende eeuw is het compleet verbouwd en de kenner weet dat een Franse vesting in deze eeuw bijna altijd is gebouwd door Vauban en dat is ook hier het geval.
Vauban
Vauban was de militaire bouwmeester van Lodewijk XIV en heeft een interessant leven gehad. Zijn ouders waren niet rijk maar dat was voor hem geen reden om geen carrière te maken in het leger. Dat is knap omdat in die tijd de afkomst zeer belangrijk was voor een militaire loopbaan.
Helaas is er in Bitche niet veel meer te zien van zijn hand want in de achttiende eeuw werd burcht nog eens flink onder handen genomen waarbij alle gebouwen zijn vernieuwd. Alleen het kerkje is nog over van zijn ontwerp.
Mooie camperplaats
Om het bolwerk te bereiken neem je een klein straatje dat je na een kleine klim je op een ruime parkeerplaats brengt. Hier staat een klein gebouw met daar achter een paar prachtige camperplaatsen waar je ook mag overnachten. Echt een mooie plek om een nachtje te blijven. Helaas hebben wij geen camper.
De entree wordt gevormd door een opgang met links een grote muur van het fort. Best indrukwekkend. Entree is 11 euro pp en je krijgt een koptelefoon mee die reageert op de plek waar je bent. In het Frans, Duits of Engels. Dat begint direct bij de poort met een leuk verhaal.
Hoog genoeg voor een ruiter
De gang van de poort is lang en hoog. Hij is in de achttiende eeuw zo hoog gemaakt dat een man met een paard zo naar binnen kan rijden zonder af te stappen. Dan kon je snel de poortdicht gooien voor de achtervolgers stel ik mij zo voor.
De poort is later aangepast en is nu slechts 3 meter hoog en daarmee is het moeilijker voor een ruiter om hier onderdoor te rijden. Waarom dat is gedaan is mij niet duidelijk geworden, mogelijk was het toch niet zo handig en een kleinere poort is een stevigere poort.
De poort is in de achttiende eeuw zo gemaakt dat een ruiter met paard makkelijk er door kan rijden. Als je goed kijkt dan zie je dat de poort later is verlaagd en nog maar drie meter hoog is.
De gang na de poort is lang en maakt een bocht zodat deze makkelijk te verdedigen is als de vijand door de poort is gebroken. Eenmaal binnen sta je op een plein met wederom een klein gebouw. Hier wordt een film vertoond met het verhaal over de burcht en met name de rol die het speelde in de oorlog in 1870/71. Er staat duidelijk aangegeven dat de film de volgende punt is van de rondleiding.
Film
Als wij aankomen is de film halverwege en mag je er eigenlijk niet in. Dit wordt aangegeven door een klein stoplicht die op rood staat. Dat vind ik stom en ik besluit een blik naar binnen te werpen. Daar zitten een paar Fransen naar een groot scherm te kijken waar een slechte acteur doet alsof hij tegen Duitsers vecht. Ook de kapsels van andere soldaten in de film zien er niet uit alsof ze uit de negentiende eeuw komen.
De film komt niet echt overtuigend over en omdat we nog vijf minuten moeten wachten besluiten we deze niet te bekijken. Als echte Nederlanders bepalen we zelf wel wat we gaan zien. We laten ons niet door een stoplicht tegenhouden en bovendien was het duidelijk dat er een prachtig panorama op ons stond te wachten.
Kanon
We wandelen naar de zuidelijke buitenmuur en passeren een uitkijkpunt en een best groot kanon. Onze vriend de koptelefoon zwijgt hierover terwijl hij bij de poort nog de oren van je hoofd kletste. We genieten van de rust en van het prachtige uitzicht op de directe omgeving dat ondanks een dreigende regenbui prachtig is. Bitche is een leuk stadje met huizen, wegen, een treintje, sportvelden en nog veel meer. Kortom alles waar je als kind van droomde als je dacht aan de ultieme model treinbaan. Er is dus veel te zien en genieten van het panorama.
Ook nadat we een tweede poort hebben gepasseerd en de rest van het dak van de citadel bekijken blijft het stil. In het kerkje bewonderen we een prachtige maquette van het complex, ook hierover heeft de koptelefoon niets te vertellen. Raar ding. Nu zitten er wel knopjes op maar ondanks dat ik ze allemaal meerdere keren aanklik komt hij niet meer tot leven.
In de kerk is een prachtig maquette van het bolwerk te vinden.
Nadat we alles hebben bewonderd valt het op dat er zo nu en dan mensen op het dak rondlopen die er eerst niet waren en waarvan ik zeker weet dat ze niet door de poort zijn gekomen. Hier gebeuren vreemde dingen.
Uiteindelijk lopen we terug en gaan nog even kijken naar het huisje met de film. Het zaaltje is leeg terwijl de film zijn best doet om ons te overtuigen. Het lijkt niet. Maar we ontdekken wel een trap naar beneden en als we die zijn afgedaald komt de koptelefoon ineens weer tot leven en begint snel te kletsen over het beleg van 1870, bij mij dit keer in het Duits. De taalwisseling is waarschijnlijk het resultaat van mijn knoppendrukactie.
Multimediale voorstelling
Onder de grond blijkt zich een groot deel van de vertrekken te bevinden zoals de keuken, de toiletten, opslagruimtes en nog veel meer. Dit wordt allemaal verteld aan de hand van indrukwekkende schermen waar de film die wij hebben ontweken verder gaat.
Het verhaal over het beleg in 1870 wordt vertelt door de een soldaat te volgen die het heeft meegemaakt. Her en der staan grote doorzichtige schermen waar de man en zijn kameraden op verschijnen. Ze hebben het druk met Duitsers die de burcht belegeren en dat levert allerlei dramatische scènes op.
Één van de schermen in het ondergrondse deel waarbij het verhaal van het beleg wordt verteld.
Hoewel dit een goede manier is om geschiedenis te vertellen kan het ons niet erg boeien. De acteur past gewoon niet en deze oorlog is misschien voor Fransen wel interessant, voor Nederlanders toch iets minder maar misschien is het ook gewoon het gebrek aan kennis van het Frans.
We besluiten dan ook de film te laten voor wat het is en lopen door de grote donkere ruimtes door. Eenmaal buiten worden we verwelkomd door zachte regenbui die zich ontwikkelt tot een redelijk stortbui als we bij de kassa onze koptelefoons inleveren. We besluiten een wandeling in de tuin van de vrede die rondom de citadel ligt over te slaan en gaan op zoek naar ons hotel.
Video van Citadel van Bitche
Beelden van Citadel van Bitche
E-Magazine
Kaart van Citadel van Bitche en omgeving
Les plus beaux villages de France weergeven op een grotere kaart
In de buurt van Citadel van Bitche
Rogier SwagermanSaint-Vaast-la-Hougue: forten, oesters en een haven **
In 2019 wist Saint-Vaast-la-Hougue deze competitie te winnen en was daarmee het eerste dorp in Normandië. Dat verbaasde mij eigenlijk wel een beetje. Daarmee wil ik niet zeggen dat het een afschuwelijke plek is maar om deze plek nu uit te roepen als hét mooiste dorp van Frankrijk vind ik toch een beetje overdreven. Misschien was de concurrentie in 2019 niet zo hoog.
Het strandje zag er niet heel goed uit maar bij mooi weer moet hier goed te doen zijn.
Al is het ook heel goed mogelijk dat mijn gebrekkige kennis van het dorp ten grondslag ligt aan de verbazing. Ik ben er wel geweest maar ik heb het niet uitgebreid bezocht. Want we waren eigenlijk op doorreis naar Barfleur, een plus beaux Village op de punt van het schiereiland.
Het was een regenachtige ochtend in mei toen we aan de rechterkant van de weg een het silhouet van een groot kasteel tussen de heiige lucht zagen opdoemen. Dit was genoeg om de nieuwsgierigheid op te wekken en dan moeten we vanzelfsprekend even kijken.
Het zal wel met het weer te maken hebben gehad maar het dorp leek nog niet helemaal wakker voor het seizoen. Hoewel we best een koffie hadden gelust bleek alles gesloten en sloegen dus maar rechtsaf richting de oude haven met zijn verdedigingswerken. Eenmaal ter plekke bleken dit twee forten te zijn uit de zeventiende eeuw en ook in prachtige staat. Een beetje Frankrijkliefhebber denkt dan direct aan Vauban, de militaire bouwmeester van Lodewijk XIV.
Vauban
Was deze naam je nog niet te binnen geschoten dan adviseer ik meer artikelen op Dorpen in Frankrijk te lezen want deze architect komt in menig artikel voor. Het lijkt wel of deze man Frankrijk half heeft volgebouwd met forten en versterkingen. Er is zelfs Nederlandse blog over deze architect: Tour Vauban.
Het fort La-Hougue werd gebouwd door Vauban en staat op de werelderfgoedlijst van de UNESCO.
En ook hier is het raak. Of eigenlijk bijna raak want het was een leerling van hem die de twee forten in de haven tekenden. Al zal de meester ongetwijfeld af en toe over de schouder van zijn leerling hebben gekeken en het project van het nodige commentaar hebben voorzien. Ik weet of het dat echt zo gebeurd is maar ik stel mij dat zo voor.
Een deel van de forten van Vauban staat op de werelderfgoedlijst van de UNESCO en ook de forten in Saint-Vaast-la-Hougue horen daar bij.
Strandje
Het ene fort ligt op een eilandje in de haven en het andere op een schiereiland dat door middel van een dam is verbonden aan het vaste land. Aan de ene kant van de dam is er een kwelder gebied terwijl aan de zeekant het water er redelijk fris uitziet. Het weer was er niet naar maar het is duidelijk dat in de zomer het strandje wordt gebruikt voor recreatie.
Het andere fort is moeilijker te bereiken want dat ligt op een eilandje. Omdat er hier grote verschillen zijn in getijde is het bij laag water mogelijk om te voet te bereiken en dat lijkt mij een erg leuke ervaring. Normaal zorgt een amfibisch voertuig voor de overtocht maar die was in geen velden of wegen te bekennen. Waarschijnlijk was te vroeg in het seizoen of de kapitein/ chauffeur vond het die dag gewoon te koud en te nat om toeristen over te vervoeren. En daar had hij natuurlijk gelijk in want wij waren hier helemaal alleen.
Tatihou
Het eiland heet Tatihou en is zijn geheel een beschermd natuurgebied. Daarbij herbergt het een martiem museum, een botanische tuin, een vogelspotplaats en natuurlijk de toren. In die laatste is ook nog een restaurant te vinden die elke seizoen zijn kaart aanpast. Liefhebbers van zeevruchten kunnen hier hun hart ophalen want in de directe omgeving zijn veel oesterbanken die bij laag water ook goed te zien zijn. Het klinkt allemaal geweldig en in de zomer moet het hier een drukke boel zijn want volgens de website heeft het kleine eiland meer dan zeventigduizend bezoekers per jaar.
Het eiland Tatihou is geheel beschermd natuur gebied. Bij laag water is het lopend te bereiken maar er vaart ook een amfibische voertuig.
Door het hoge water en het gebrek aan vaartuigen was het voor ons helaas onbereikbaar maar de volgende keer dat ik de Cotentin bezoek ga ik zeker een keer kijken. Na een korte wandeling langs de andere toren vluchtten wij snel naar onze auto om een hevige regenbui te ontlopen.
Dat lukte niet en terwijl we onze natte jassen in de achterbak gooiden viel mij de lege speeltuin en de verlaten tennisbanen op. De toegangsdeuren tot de sportveldjes klapperden in de aanzwellende wind, de golven beukten tegen de dijk terwijl het eilandje langzaam verdween achter een stevige lentebui . Het had wel iets, maar het was ook duidelijk dat wij Saint-Vaast-la-Hougue niet op zijn mooist hadden gezien.
Gelukkig hield de regen op nadat wij in Barfleur waren aangekomen, maar mooi weer werd het die dag niet meer.
Rogier SwagermanPrats-de-Mollo: het zuidelijkste stadje van Frankrijk **
De streek de Vallespir, waar Prats de Mollo ligt, was tot 1659 helemaal niet Frans maar gewoon Spanje. Na de dertigjarige oorlog, ook wel gezien als de eerste echte wereldoorlog, werd de grens tussen Spanje en Frankrijk opnieuw getrokken en dat had gevolgen voor dit kleine stadje.
De Porte d’Espagne is één van de poorten die toegang biedt tot het centrum van het stadje.
Afgesproken werd dat de waterscheiding van de Pyreneeën de nieuwe grens werd; overal waar het water naar het noorden stroomt is Frankrijk, stroomt het water naar zuiden dan zit je in Spanje. Dit principe vormt nog steeds de basis van de huidige grens.
Door deze nieuwe afspraken werd het Franse grondgebied een beetje uitgebreid. Het moet Lodewijk XIV toch een beetje zijn tegengevallen want heel veel groter werd Frankrijk niet in het zuiden; een strook van ongeveer veertig kilometer ten westen van Perpignan werd Frans. Niet heel veel, maar strategisch toch wel interessant. Toch had de deal ook een keerzijde voor de Fransen.
Opstand
Want de koning zich ook wel eens hebben afgevraagd hebben of de uitbreiding van het grondgebied het wel waard was. In de bergen van Catalonië woont namelijk eigenwijs bergvolk en die voelden zich van alles behalve Frans. Nu niet maar toen zeker niet. De belasting op zout, de beroemde gabelle, die gepaard ging met het wisselen van de nationaliteit werd hier dan ook niet warme gevoelens ontvangen. Integendeel, binnen de kortste keren kwam de hele streek kwam in opstand.
Prats-de-Mollo was dé belangrijkste brandhaard van dit verzet dat maar liefst tien jaar duurde. Om het woeste bergvolk onder de duim te houden liet de koning boven Prats-de-Mollo een fort bouwen, door Vauban natuurlijk. Officieel om de grens met Spanje te bewaken maar het ligt ook prima om het stadje in de gaten te houden.
Catalonië
Ook nu nog is Parijs hier ver weg. Letterlijk dan want mijn woning in de Zaanstreek ligt dichterbij de Franse hoofdstad. Maar ook figuurlijk is de lichtstad ver want je hebt niet echt heel erg het idee dat je in Frankrijk bent. De huizen, de kerk en de straatjes ademen meer Catalonië dan Frankrijk. Veel meer dan andere stadjes en dorpen in deze streek.
Geen toeristen
Nu is het fort naast de gezellige centrum, één van de troeven van Prats-de-Mollo om de toeristen te trekken en dat lukt maar slecht. Tijdens ons bezoek in de laatste week van juli was er hier helemaal niemand te zien. In het nauwe straatjes met kleine winkels liep hier en daar een local maar verder was er geen toerist te zien.
Ook de kerk en het fort bleek niet te rekenen op toeristen want beide waren dicht. Dat mocht de pret niet drukken want de wandeling naar het fort was prachtig, het uitzicht nog mooier en de buitenkant van de kerk indrukwekkend.
De deuren van de kerk zijn verstrekt met prachtig smeedwerk. Dat is meer Catalaans dan typisch Frans.
Het meest wat mij is bijgebleven zijn de deuren van de kerk. Die zijn namelijk versterkt met prachtige ronde figuren van ijzer. Een puik stukje smeedkunst die ook helemaal niet Frans aandoet. Het was wel jammer dat de kerk niet open was want het schijnt dat er een meer dan twee meter lange rib van een walvis in de muur is gemetseld. Hoe die hier gekomen is ben ik niet achtergekomen maar vreemd is het zeker.
De warme dag eindigde we met een uitstekende lichte maaltijd en een koel drankje op een terras. Deze keer maar geen wijn want we moesten nog een kilometer of twintig over bergweggetjes naar onze gîte rijden. Die weggetjes zijn trouwens een genot om op te rijden met prachtige uitzichten en heerlijke bochten, maar voor een polderbewoner zoals ik is het aan te raden om maar helemaal geen alcohol te drinken.
Wij gingen eigenlijk alleen naar Prats-de-Mollo omdat we het wel een lollige naam vonden. Dat het zo’n mooi stadje bleek te zijn was voor ons dan ook een pure bonus. Het ligt een beetje aan het einde van de wereld en dat is ook de reden waarom je er weinig toeristen tegen zult komen en dat is zeker geen minpunt.
Prats-de-Mollo is trouwens een uitstekend startpunt voor een goede wandeltocht door de bergen. Wel goed oppassen want in deze omgeving wonen beren en die zijn niet altijd even aardig.
Villefranche de Conflent: stevige vesting in het ruige landschap van de Pyreneeën ***
Militair bouwmeester; Vauban
Vanzelfsprekend heeft Vauban ook in Frankrijk veel gebouwd. Met een beetje verstand van vestingbouw kan je met een gerust hart bij het naderen van een onbekende vesting in Frankrijk qausi-nonchalant tegen je vrienden vertellen dat Vauban het heeft gebouwd. Negentig procent kans dat je gelijk hebt,
en hiermee zal jouw aanzien binnen het reisgezelschap tot grote hoogte stijgen. Enige vereiste is dat je een vesting uit de achttiende eeuw moet kunnen herkennen. Als je dan niet kan, is het verstandiger je mond houden. Maar met een beetje oefening heb je het zo onder de knie.
Ook Villefranche de Conflent is door deze Vauban onder handen genomen. De dominante muren die het complete stadje aan het zicht van de naderende toerist onttrekken, zijn van zijn hand. Deze muren wekken onmiddellijk de nieuwsgierigheid. Wat bevindt zich achter deze muren? Je verwacht een enorme vesting in vorm van kazematten, kazernes en andere militaire gebouwen. Maar niets van dat alles. Achter de hoge m
uren ligt een gezellig dorpje verscholen met leuke winkeltjes, boetiekjes, fijne restaurantjes en terrasjes. Als je eenmaal binnen bent, verraadt alleen het strenge stratenpatroon de militaire oorsprong van de nederzetting.
Natuurlijk is het mogelijk om de muur te beklimmen en dan wordt ook de leeftijd van het stadje duidelijker zichtbaar en met een beetje goede wil kan je de geschiedenis ervan lezen. De muur omvat namelijk twee galerijen onder elkaar. De onderste dateert uit de elfde eeuw, de tweede is gebouwd voor Vauban, achttiende eeuw dus.
Fort Liberia
Naast de hoge muren van het stadje zelf heeft Vauban aan de andere kant van de rivier de Têt een grote burcht gebouwd: Fort Liberia. De kanonnen van deze burcht gaven de Fransen de complete controle over de nauwe vallei die aan alle kanten is omgeven door hoge bergen. Om de logistiek te verbeteren, besloot Napoleon III in de negentiende eeuw tussen het stadje en de burcht een tunnel te graven, een uitdagend plan. Resultaat is een lange tunnel met bijna duizend treden. Het lag eigenlijk in de planning om de tunnel onder de rivier te laten gaan, maar dat werd financieel toch echt te gortig.
Het Fort Liberia ligt hoog boven het stadje. Een lange tunnel verbindt de burcht met het centrum.
Wie over een goede conditie beschikt kan de tocht omhoog door de tunnel nog altijd maken, maar je kan je ook met een 4×4 naar de burcht laten vervoeren om vervolgens via de tunnel naar het stadje af te dalen.
Grotten
Villefranche de Conflent herbergt nog meer ondergrondse schatten. In een straal van vijfhonderd meter liggen namelijk maar liefst drie grotten. Twee daarvan zijn in het dorp toegankelijk en in één van de grotten zijn sporen van prehistorische bewoning gevonden. De vallei is dus al heel lang bewoond. In de grotten worden in de zomer ’s avonds concerten gegeven. Dat lijkt mij een unieke ervaring.
Kerk
Tot slot is er natuurlijk een kerkje te vinden.
Het is in dit geval een Romaans exemplaar uit de twaalfde en dertiende eeuw. De buitenkant heeft een klassieke vorm die je in veel dorpen en steden in de Villespir tegenkomt. De portalen zijn zeer fraai en het interieur is redelijk druk versierd met allerlei altaarstukken, zijkapelletjes en een in mooi wit aangeklede Madonna. Dat geeft mij altijd het aangename gevoel dat ik zeer zuidelijk ben.
In de omgeving
Kapiteel van het kleine kerkje.
Villefranche de Conflent ligt in een streek waar voldoende te doen is. Erg leuk is een ritje in de Train Jaune (gele trein). Deze kleine trein rijdt over een spoor van ruim 60 kilometer en bereikt in Bolquère bijna een hoogte van 1600 meter. Dat is het hoogst gelegen treinstation in Frankrijk. In de zomer rijdt deze trein, speciaal voor toeristen, zonder dak en dan heb je mooi uitzicht. Helaas begon het op de dag dat wij de streek bezochten enorm te regenen, niet echt een goed idee om je in een cabriolettrein te verplaatsen.
Het parcours eindigt in Mont-Louis, een vestingstadje waar Vauban de muren heeft getekend. Nu herbergt het stadje nog altijd een opleidingscentrum voor para’s. Naast deze historische militaire monumenten is een enorme zonneoven te bezoeken die in 1949 werd gebouwd. Daarmee is het de oudste van de wereld en een voorbeeld van alle andere installaties die later zijn gebouwd.
Tot slot zijn er in de directe omgeving van Villefranche de Conflent maar liefst drie andere Plus Beaux Villages de France te vinden: Eus, Evol en Mosset. Wat een weelde daar.