Pointe de Corsen **De westelijke punt van Frankrijk
Hoewel ik niet zo’n ontzettend fan ben van de concepten landen en naties ben ik dol op de uiterste punten daarvan. En dat bedoel ik in de meest letterlijke zin van het woord; het meest noordelijke punt, de hoogste berg, de diepste grot, enfin je snapt mijn punt. In Nederland is dat al lollig maar in Frankrijk zijn deze nog veel leuker omdat het om een echt groot land gaat.
We hebben inmiddels de meest westelijke noordelijkste, oostelijkste én zuidelijkste punt van het vaste land van Frankrijk bezocht. Dit is het meest westelijk puntje van Frankrijk.
- Zo westelijk mogelijk komen
- Strandjes
Het is niet dat we hier onze hele vakantie op plannen maar het is leuk om even te gaan kijken als je toch in de buurt van zo’n punt bent. Zo hebben we het meest zuidelijke stad van Frankrijk bezocht, of eigenlijk van het Franse vasteland; Prats du Mallo. Het uiterste oosten van Frankrijk ligt aan de Rijn bij Karlsruhe en het meest noordelijkste stukje ligt aan het strand bij België. Beide zijn leuk maar niet zo spectaculair.
De oriëntatietafel staat op een mooie plek en het is altijd leuk om te kijken waar altijd ligt.
Het hoogste punt van Frankrijk heb ik even voorbij laten gaan omdat toch een beetje gedoe is om de Mont Blanc te beklimmen. Hoewel we er dichtbij zijn geweest ben ik nog niet op het noordelijkste puntje van Frankrijk gestaan maar dat gaat er zeker nog wel van komen en dat geldt ook voor het meest oostelijke punt.
Het meest westelijke puntje hebben we wel afgestreept want tijdens een bezoek aan Bretagne hebben we Pointe de Corsen bezocht. Zoals vaak op vakantie waren we gewoon een beetje aan het rondrijden toen er een bord zagen die het westelijkste puntje van Frankrijk aanwees. Zoiets kun je gewoon niet negeren en dus reden wij richting Pointe de Corsen.
De weg is er naar toe is mooi, zoals het noordelijke deel van de Finistère mooi is, maar niet heel bijzonder. Dat wordt het pas als je in de buurt van de zee komt, en dan is het ook direct heel erg mooi.
En zo is het ook bij Pointe de Corsen dat een beetje verstopt ligt. Niet dat je ontzettend je best moet doen om het te vinden want het enige wat je moet doen is even goed opletten op de afslag niet mist. Let dus goed op als je een grote zendmast in beeld hebt want dan moet je afslaan richting de zee.
Wandelen
Eenmaal op het juiste weggetje is het niet ver meer naar de parkeerplaats. Ondanks het hoogseizoen stonden er slechts vier auto’s, lekker rustig. Op de parkeerplaats bleken de pubers achterin geen zin in een lange wandeling. In elke relatie is het geven en nemen en na een kleine edoch heftige discussie bleek dat wij als ouders degene waren die op dit moment moesten geven; we zouden geen lange wandeling gaan maken.
Even later stonden we bij de oriëntatietafel te genieten van het prachtige uitzicht. Zelfs de net zo opstandige tieners waren er stil van, hun telefoon nog in de hand. Op het pad naar de tafel is op paaltjes nog een leuke quiz te doen over de aarde en alles. De quiz is niet heel moeilijk maar de uitdaging is natuurlijk om de vragen in correct Frans te beantwoorden. Ik had er ééntje fout.
Woeste zee met kliffen
Ze hebben Frankrijk zo gemaakt dat het uiterste westelijke puntje van het vaste land bijzonder mooi is. Hier geen duinen zoals onze kust, in Noord-Holland tenminste, maar een mooi glooiend landschap dat wordt afgesloten met een steile rotswand van een meter of tien waaronder het zoute water tegen de kliffen beukt.
La Pointe de Corsen is het meest westelijke punt van het Franse vasteland maar niet van Frankrijk zelf. Er liggen nog eilanden voor de kust.
Toch is de oriëntatietafel niet het meest westelijke puntje, daarvoor moet je toch nog een klein stukje lopen over een goed begaanbaar voetpad dat onderdeel is van de GR34, of wel de Sentier des Douaniers. Dit voetpad volgt de kust van Bretagne en begint bij de Mont Saint Michel en eindigt bij Morbihan. In totaal is de route een slordige 1700 kilometer lang.
En als je er toch bent dan wil je ook zo dicht mogelijk bij het westelijke puntje komen en dat is ook precies wat we hebben gedaan. Het pad gaat mooi op en neer en om het uitzicht nog wat mooier te maken zijn is de kust hier nog een beetje uitgebreid met enorme rotsen. Om echt bij de westelijke puntje van Frankrijk te komen moet je nog flink wat klauteren. Dat is misschien wel te doen maar wij hebben het toch maar niet gedaan.
Om het westelijke punt nog wat bijzonderder te maken is dit tevens het punt waar het Engelse Kanaal overgaat in de Atlantische Oceaan. Nu weet ik ook wel dat dit afspraken zijn, maar toch is het wel heel erg leuk. Om het feest helemaal compleet te maken zwom er zowaar een zeehond vlak onder ons voorbij. We hadden een uitstekende middag.
Hoewel het weer tijdens ons bezoek niet echt heel erg mooi was; bewolkt en een graadje of zeventien, kan je vlakbij Pointe de Corsen uitstekend zwemmen. Bij het punt zelf is vanwege de sterke stroming zwemmen niet aan te raden maar binnen een paar kilometer zijn er uitstekende stranden te vinden.
Het meest oostelijkste puntje van Frankrijk ligt langs de Rijn bij Karsruhe.
Video van Pointe de Corsen
E-Magazine
In bezit een ereader of tablet? Download dan één van de E-Magazine. Deze lees lekker je op je vakantieadres en ontdek je mooiste dorpen en leukste plekken.
Kaart van Pointe de Corsen en omgeving
Les plus beaux villages de France weergeven op een grotere kaart
In de buurt van Pointe de Corsen
Rogier SwagermanLe Cairn de Barnenez – het oudste gebouw ter wereld staat in Bretagne ***
Het oudste gebouw ter wereld is natuurlijk nogal een claim. Bewijs dat maar eens. Hoewel ik geen archeoloog ben weet ik dat dit op verschillende manieren kan waarbij de C-14 methode de meest betrouwbare is. Aan de hand van de halveringstijd van het koolstof 14 isotoop, dat veel voorkomt in organisch materiaal zoals hout, kan precies worden gemeten hoe oud het materiaal is.
De oudste en het grootste
Het oudste deel met drie ingangen die toegang geven tot drie verschillende ruimtes.
Volgens deze methode is Barnenez het oudste gebouw van de wereld. Het is ruim tweeduizend jaar ouder dan de oudste piramide in Egypte, die van Djoser. Daarbij is het niet zo’n klein gebouw want het is ruim 75 meter lang, 25 meter breed en 8 meter hoog. Het is daarmee bijna anderhalf keer langer dan bijvoorbeeld het Paleis op de Dam dat toen het werd gebouwd in de zeventiende eeuw gold als één van de grootste gebouwen van de wereld. Hiermee is Barnenez niet alleen het oudste gebouw van de wereld, het is ook het grootste uit het neolithicum in Europa.
Best indrukwekkend allemaal en in alle eerlijkheid kwam ik hier pas achter toen ik dit artikel schreef. Sterker nog, ook ons bezoek was redelijk toevallig. Op onze derde dag in Bretagne was het heerlijk weer en we besloten de kust ten oosten van Morlaix te verkennen. Na een uurtje door het prachtige landschap te hebben gereden wilden we er wel even uit en dat was het moment dat mijn oog viel op een bord waarop de archeologische vondst werd aangekondigd.
Je zou denken dat het oudste gebouw van de wereld een joekel van toeristische trekpleister zou zijn. Maar dat valt erg mee. Cairn de Barnenez staat wel op de lijst van het Centre des monuments nationaux maar veel meer erkenning is er niet. Zo staat het bijvoorbeeld niet op het werelderfgoedlijst van de Unesco. Een organisatie met het hoofdkantoor in Parijs en waar Frankrijk duidelijk wel wat invloed heeft aangezien er maar liefst 45 Franse inzending op de lijst. De Mont Saint Michiel, de oevers van de Seine in Parijs en het rechtsgebied van Saint-Émilion; het staat allemaal op de lijst maar het oudste gebouw van de wereld niet. Het is op zijn minst opmerkelijk.
Rustig
Echt veel erkenning is er dus niet en de plek zelf is dan ook een oase van rust en dat is eigenlijk niet erg. Er is een kleine parkeerplaats waar slechts één auto en een toeringcar stonden toen wij arriveerden. De bus stond er blijkbaar niet om een lading toeristen op te halen want op het moment dat wij de auto op slot deden vertrok hij leeg.
Het gebrek aan aandacht wil niet zeggen dat het niet verzorgd is, integendeel. Er is duidelijk een architect bezig geweest om het entreegebouw in stijl te ontwerpen en dat is gelukt. Het gebouw is niet zo heel groot maar modern en netjes en naast een verveelde medewerker en wat toeristische prullaria omvat het een aardige maquette van het oude gebouw zoals het ooit geweest moet zijn.
Mooie plek
Mosselbanken in de Baai van Morlaix.
Na een korte wandeling sta je op een enorm grasveld met in het midden de Cairn de Barnenez. Of je nu geïnteresseerd bent in prehistorie of niet, het ligt daar prachtig in het landschap. Het mausoleum ligt op de hoogste plek boven de baai van Morlaix en dat zorgt voor mooi panorama. Ook ruim 68 eeuwen geleden heeft hier een architect goed nagedacht over de plek van zijn werk.
We hebben ook ruim de tijd genomen om van het landschap te genieten. Vooral het uitzicht op de baai is niet alleen mooi maar ook leuk. Het zijn talrijke details om te ontdekken; er zijn bootjes, eilandjes, kliffen, stranden, mosselvissers, etc.
Niet mooi, wel heel indrukwekkend
De Cairn zelf is groot maar echt mooi kan ik het niet vinden. Indrukkend is het echter wel. Het oudste gedeelte is tussen de vierhonderd en zeshonderd jaar ouder dan het nieuwe deel. Hoewel de vorm misschien niet zo aanspreekt als een piramide is het een geweldige prestatie om een gebouw van deze omvang zo lang geleden neer te zetten. Het vereist toch een goede organisatie, planning en bovendien technologie. Je kunt je afvragen hoeveel gebouwen in het huidige Nederland over een kleine zevenduizend jaar nog staan. Niet veel schat ik en van veel gebouwen hoop je eigenlijk dat ze sneller zullen verdwijnen.
Hoewel er veel vragen zijn over Cairn de Barnenezis is de functie duidelijk want die is namelijk hetzelfde als die van de piramides en hunnebedden; het is een praalgraf. Voor wie precies is niet duidelijk en daar komen we waarschijnlijk ook nooit achter. Maar het is niet onmogelijk dat het voor meerdere personen is gebouwd aangezien er maar liefst elf kamers zijn.
Het feit dat het complex na eeuwen is uitgebreid en dat er rondom het gebouw allerlei voorwerpen zijn gevonden uit het derde millennium voor Christus wijst erop dat het nog eeuwenlang dienst heeft gedaan. In welke vorm precies en of het continue het geval was, weten we niet maar indrukwekkend is het zeker.
Steengroeve
In de twintigste eeuw werd de Cairn gebruikt als steengroeve en dat is nog altijd goed te zien.
Het had trouwens niet veel gescheeld of de hele boel was er niet meer geweest. Na eeuwen braaf onder de grond hebben gelegen was het uiteindelijk in twintigste eeuw bijna verdwenen. Je zou denken dat er in de vorige eeuw wel netjes werd omgegaan met zaken uit het verleden maar dat is helemaal niet waar. In West-Europa zijn er met name in de laatste honderd jaar op enorme schaal historische gebouwen verwoest. Veel meer dan alle eeuwen daarvoor.
In dit geval was het niet eens expres. Het terrein was in particuliere handen en het hele gebouw lag onder een laag puin. Toen werd ontdekt dat onder het puin keurige stenen lagen was de steengroeve ‘open for Business’. Zonder dat men het wist werd het oudste gebouw van de wereld in stukjes verkocht als steen.
In de jaren vijftig werden de eerste kamers blootgelegd en kwam het besef dat hier toch iets bijzonders in de grond lag. Niet lang daarna werd de stenenbusiness gesloten om plaats te maken voor de archeologen. Die hebben het gebouw helemaal bloot gelegd en zo is het nu nog steeds.
Het deel dat voor de steenwinning is gebruikt is nog altijd goed te herkennen. Dat is volgens mij een goede zaak want het laat zien hoe kwetsbaar een prehistorisch monument kan zijn en dat je niet religieuze scherpslijpers nodig hebt om historische waardevolle plekken te slopen. En er zit nog een goede kant aan want omdat een deel van het dak is verdwenen kun je nu ook goed zien hoe het gebouw oorspronkelijk is gebouwd.
De naam Cairn is trouwens uitstekend gekozen want het betekent in in het Iers ‘Een berg stenen’. En dat is het feitelijk ook. Maar wel een berg geordende stenen, de oudste met mensen handen gemaakt en dat is meer dan indrukwekkend, ook al lijkt niemand dat wat te schelen. Ga er heen als je er in de buurt bent, nu het er nog rustig is.
Rogier SwagermanRoscoff – heerlijk havenstadje in Bretagne ***
Vervolgens ging iedereen naar het strand waar een mooie vuurwerkshow werd gegeven. Het vuurwerk was, zoals altijd in op de Franse feestdag, prima maar het was vooral de plek aan de baai die het bijzonder maakte. Ben je in de buurt op 14 juli, dan is dit echt een aanrader.
Kapelletje van Sainte-Barbe
Tussen het strand van Sainte-Anne en Roscoff ligt de witte kapel van Sainte-Barbe. Het ligt bovenop de rots en vanaf hier heb je één van de mooiste uitzichten op de baai. Het gebouw zelf is somber en niet overmatig interessant, het gaat om het uitzicht en die is top. Toen wij er waren stonden er in de tuin leuke moderne beelden die we ook in het stadje zelf tegen waren gekomen. Het is mij niet duidelijk of dit een tijdelijke tentoonstelling was. Vlakbij het kerkje is ook de aanlegplaats van de ferry naar Engeland en Ierland en dat is ook altijd leuk om te zien.
Haven
Maar het mooiste gedeelte is het stadje zelf en dan met name de haven. En die was bij aankomst leeg; niet de boten maar het water was weg. Voor mij was dat de eerste keer in Bretagne dat ik het verschil in getij in Bretagne meemaakte, en dat is indrukwekkend.
In Nederland hebben wij natuurlijk de Waddenzee die helemaal leeg loopt. Toch is het verschil daar tussen hoog en laag water over het algemeen niet veel meer dan twee meter. Toen ik dit artikel schreef vroeg ik mij af waar het grootste verschil tussen hoog en laag water in Nederland is en dat bleek in Vlissingen met bijna drie meter.
De haven van Roscoff valt bij eb volledig droog. Links ligt een prachtige platbodem uit Amsterdam.
‘Waar is het water nou?’
Hoewel dat best een groot verschil is lachen ze daar in Bretagne om. Daar is het verschil tussen hoog- en laagwater namelijk tussen de acht en twaalf meter en daarmee is het grootste getijde verschil in Europa. Dat had ik mij dit niet zo gerealiseerd voordat we naar dit deel van Frankrijk afreisden en stond daarom een beetje vreemd te kijken toen ik het in het haventje van Roscoff de boten allemaal droog zag liggen.
Het grote verschil tussen hoog- en laagwater zagen we later tijdens onze week in Bretagne vaker maar het bleef indrukwekkend. In nabijgelegen Morlaix reden we langs de rivier die helemaal was leeggelopen. Voor de jachthaven was een sluis waardoor de bootjes als badeendjes in een badkuip dobberden.
Zo’n groot verval is spectaculair om te zien maar het heeft zijn prijs. Zo’n droogvallende zeebodem bevat veel leven en die zijn hier niet allemaal berekend. Dood of levend verspreidt het zeeleven een zekere geur die niet iedereen als aangenaam zal worden ervaren.
Gezellige straatjes en winkels
Het centrum van Roscoff heeft gezellige straatjes met leuke winkels en restaurants.
Maar goed terug naar Roscoff. De haven was leeg en er lagen verschillende boten op de bodem van de haven. Eén daarvan was een prachtige platbodem uit Amsterdam. De bemanning was kennelijk bewust dat een afvaart er voorlopig niet in zat en hadden blijkbaar de tijd genomen om het stadje te verkennen. Een verstandige keuze.
Het centrum is bijzonder mooi en heeft prachtig granieten huizen waar ook nog eens leuke winkeltjes en boetiekjes zijn te vinden. En wie is uit gewinkeld kan altijd even een kijkje nemen in de gotische kerk die later is voorzien van een renaissance versie van een typische Bretonse toren. Dat de kerk is betaald door reders is te zien aan de versiering van karvelen en andere boten. Binnen is een aardig altaar van het Heilige Hart te bewonderen met versieringen die erg Engels aandoen.
Île de Batz
In de haven kun je het veer naar Île de Batz nemen en dat is een leuk uitje. Het eilandje ligt vlak voor de kust en is bereikbaar met een boottochtje van een minuut op vijftien. Het is dus niet ver maar naar het eiland zwemmen is niet verstandig want de stroming is hier bijzonder sterk waardoor je waarschijnlijk ergens bij Bordeaux weer aan land komt.
De pont naar de Île de Batz vertrekt bij laag water vanaf het einde van de pier.
Bij eb vertrekt de boot vanwege het gebrek aan water niet vanuit de haven maar vanaf een op het einde meer dan vijfhonderd lange pier. En je hoeft per se de boot te nemen om hierover te wandelen en dat is vanwege het mooie uitzicht een aanrader.
Natuurlijk heeft het stadje een vuurtoren en die net als die op het eiland is die in juli en augustus te beklimmen. Tevens is er een exotische tuin waar meer dan drieduizend planten zijn te bewonderen.
Naast een haven is Roscoff een tevens kuuroord. Al in de negentiende eeuw kwamen hier huidpatiënten kuren in baden van zeewier. En dat doen ze hier nog steeds. Aangezien we geen problemen hebben met onze huid hebben we dit fenomeen maar gelaten voor wat er is.
Het eerder genoemde strand is wel een bezoek waard. De ‘Gulf Stream‘, een warme stroom uit de Caribische zee, voert langs de kust en dat geeft Roscoff een aangenaam en gematigd klimaat. Ze zeggen dat het hier nooit vriest en dat kan best kloppen wat het zeewater heeft een prettige temperatuur.
Johnnies
Het gebied rondom Roscoff staat bekend om zijn uien. Hoewel wij vooral artisjokken hebben gezien worden hier al eeuwenlang uien verbouwd. Deze werden oorspronkelijk gebruikt als voedsel voor de scheepsbemanning want uien zijn lang houdbaar en bevatten veel vitaminen en voorkomt zo scheurbuik. In de negentiende eeuwen begonnen uienboeren hun waar ook in Engeland te verkopen.
Ze lieten zich met een flinke voorraad uien en een fiets overzetten naar de andere kant van het kanaal en verkochten hun waar van deur tot deur. Daarbij waren ze soms weken van huis. In Engeland waren ze geliefd en kregen de bijnaam Johnnies.
Deze Bretonse boeren uit Roscoff en omgeving op hun fietsen, gestreepte truien en uien om de nek werden zo het stereotype Fransman in Engeland. Ik ken ze vooral uit Allo Allo de Engelse piloten zich verkleedden als uienverkopers om aan de aandacht van Herr Flick te ontkomen maar in Roscoff is er een heus museum over deze uienverkopers.
Île de Sein: eiland voor de kust van Bretagne
Het eiland nodigt uit voor een wandeling en omdat het zo klein is kan je er makkelijk omheen lopen. Achter het dorp ligt een grote vlakte dat bij hoog water onder loopt. Helemaal aan de andere kant staat een klein kapelletje waar de zeelieden om goede wind baden. Dat is een prachtig doel voor een goede wandeling. Neem dan wel lekker wat eten mee voor een goed picknick in de natuur. Iets verder doorlopen en je staat aan de voet van de grootste vuurtoren van het eiland. Bij terugkomst in het dorp kan je heerlijk kreeft eten.
Helaas is Île de Sein sinds een tijdje geen Plus Beaux Village meer. Hoewel ik er (nog) niet ben geweest, is dit mij een raadsel. Omdat hij nog wel in mijn boekje staat en het er heel erg aantrekkelijk uitziet, telt het eiland voor mij gewoon mee.
Locronan: dorp van graniet in Bretagne
Dat is een vierhoek met een omtrek van twaalf kilometer die het aantal maanden van de Keltisch jaar symboliseert. ‘If you can beat them, join them’ moet Ronan gedacht hebben en dus kerstendehij de Nameton. Dat had Bonifatius misschien ook moeten doen met die eik bij Dokkum. Elk jaar wordt er nog trouw een processie georganiseerd om Ronan te eren. Deze leidt langs de twaalf kilometer die volgens de legende elke dag wordt afgelegd door de heilige.
Naast Pelgrimsoord bracht ook de hennepteelt welvaart. Nu was het niet zo dat ze daar in de zeventiende eeuw massaal in de coffeeshop zaten. Hoewel het niet duidelijk is of het veel werd genuttigd, is het wel zeker dat het gewas werd gebruikt voor het maken van touwen, een product waar in de vele havens in Bretagne veel vraag naar was. Het dorp heeft naast prachtige huizen en een kerk tevens twee kleine kapellen en een museum.
Le Faou: dorp in de Finistère
Het was voor ons niet echt een reden om Le Faou aan te doen tijdens een dagtripje door Bretagne. Bij aankomst valt allereerst de brug over de rivier op. Het water heeft aan de ene kant van de oude stenen brug een totaal andere karakter dan aan de andere kant.
De rivier heeft aan de oostkant van het bouwsel het aanzien van een flinke beek, aan de andere kant ziet het er uit als een baai. Al was dat niet het geval bij onze aankomst want het was eb en net als in de rest van Bretagne heeft de zee hier een enorm verval en stond de hele baai leeg.
De kerk die naast de brug en langs de baai staat is één van de meest interessante gebouwen van La Faou. Het heeft die typische Bretonse lage bouw compleet met een dunne en open toren. Het gebouw is zeer gevarieerd en je ogen hebben daarom genoeg te doen en ook binnen is er aardig wat te zien.
De rest van het dorp was zoals goed Frans gebruik bijna uitgestorven. Toch is er aardig wat middenstand zoals een bakker en een veelbelovende slager. Daarnaast zijn er tal van restaurantjes die er ook goed uitzagen; hier komt de innige mens niets te kort.
De architectuur van de huizen valt op. De dakpannen worden hier ook verticaal gebruikt zoals ook in Noord-Holland wel voorkomt. De gebouwen hebben daarbij zeer aardige en leuke details die in eerste instantie niet opvallen.