Polignac ****Dorp met een kasteel dat de fantasie kietelt
Le-Puy-en-Valey ligt een beetje uit de loop van de meeste Nederlanders en dat is best jammer want het is een fraaie stad met een aantal bijzondere en prachtige monumenten. Toch zijn het niet deze monumenten die de aandacht trekken als je voor het eerst de stad bezoekt want het is het landschap die de aandacht opeist.
Vulkanen
Het landschap is gevormd door vulkanen die hier twintig miljoen jaar geleden zijn ontstaan en pas zesduizend jaar geleden zijn gedoofd. Dat is op een geologische tijdschaal heel kort geleden. Het moet hier best een spectaculair geologische feest geweest met vuurspuwende bergen; denk aan een soort Lord of the Rings landschap maar dan op nog geen 15 uur rijden vanaf Amsterdam.
In tegenstelling tot het noordwestelijke deel van het Centraal Massief waar een aantal enorme supervulkanen stonden, waren ze hier opmerkelijk kleiner maar met veel meer. In totaal zo’n slordige 150 kleine vulkanen spuwden hier hun lava. Bij een aantal van deze vulden de schacht zich aan het einde van de actieve periode met lava en dat levert nu bijzonder resultaat op.
De rest van de vulkaan is door erosie langzaam maar zeker verdwenen terwijl het lavasteen in de schacht is blijven staan. Dit levert een aantal spectaculaire steile en hoge bergen die her en der in de omgeving en zelfs in de stad van Le Puy-en-Valey staan. Dit heet een neck in het Frans.
Uitzicht op Le-Puy-en-Valey vanaf het kasteel van Polignac
Ook in Polignac staat zo’n berg van basalt. Dit exemplaar is niet aan alle kant extreem stijl en heeft een top die redelijk vlak is en een behoorlijk groot oppervlakte heeft. Een ideale plek om een kasteel te bouwen want het verdedigd makkelijk en je ziet bovendien de vijand goed aankomen.
Toch had het kasteel eerst een hele andere functie. Tijdens de Romeinse tijd, de eerste drie eeuwen van onze jaartelling, was het vrede in Gallië, en was er helemaal geen reden om een kasteel te bouwen. En dus stond hier een grote tempel van Apollo . De berg heeft allerlei grotten en doorgangen en die maakte ook onderdeel uit van het tempelcomplex.
De tempel was door zijn unieke ligging in de hele regio bekend en mogelijk zelfs in het gehele westelijke deel van het Rijk. In één van de kamers bevindt zich een opmerkelijk beeldhouwerk; een uit kalksteen gesneden masker van een man met een grote baard. Hoewel die de naam heeft van Apollo is dit vrijwel zeker dat het niet om een portret gaat van deze god. Hij werd namelijk nooit met een baard afgebeeld en dus moet dit wel een ander zijn. Wie is niet duidelijk.
De grotten in en rondom Polignac zijn al veel langer bewoond. In één grot in de directe omgeving van het dorp zijn resten van menselijke bewoning gevonden van 40.000 jaar geleden. Dat is heel erg lang geleden en het maakt het één van de eerste plekken in Europa waar mensen zich vestigde, al moet je daar niet te veel van voorstellen want onze voorvaderen hadden toen nog geen vast verblijfplaats.
Terecht naar het kasteel want dat is toch dé aandachtstrekker van het hele dorp. Na de Romeinen kwam het in verval en weten we niet wat er toen hier is precies is gebeurd. In de tiende eeuw duikt het kasteel weer op in de schriften als de voornaamste verdediging van de Le Puy dat even verder in de vallei ligt. Het kasteel bestond toen waarschijnlijk uit houten gebouwen en stellingen.
De ingang naar het kasteel
Toch was het lang niet altijd pais en vree in de vallei, in tegendeel. De bisschop van Le Puy runde in de elfde eeuw een goed lopend heiligdom dat veel mensen trok. De kerkbestuurder klaagde steen en been over de heren van Polignac.
In plaats van de bisschop te beschermen waren de kasteelheren naar een lucratievere businessplan overgegaan; het heffen van tol voor de steeds grotere stroom pelgrims. Daarbij bedienden ze zich zo nu en dan van een zeer agressieve incasso methode waarbij pelgrims werden gegijzeld en losgeld werd gevraagd aan de bisschop. Uiteindelijk moest de koning er aan te pas komen om de ruzie te zussen waarbij de kasteelheer door het stof moest.
Dertiende- en viertiende eeuw
De meeste van de huidige gebouwen, of wat daar van over is, werden gebouwd in de dertiende en veertiende eeuw toen de honderd jarige oorlog Frankrijk teisterde. Le-Puy-en-Valey was in dit conflict van strategisch belang waardoor er hier stevig is gevochten. Ook tijdens de godsdienstoorlogen een eeuw later, wordt dit deel van Frankrijk niet gespaard en speelt het kasteel van Polignac een belangrijke rol.
Net als ieder ander kasteel verloor ook Polignac in de zeventiende eeuw, door het gebruik van steeds betere kanonnen, zijn militaire betekenis en werd het een eeuw later verlaten. Tijdens de Franse revolutie had het nog een bescheiden rol in de geschiedenis toen de gouvernante van de kinderen koning zich hier schuil hielden.
Steengroeve
In de negentiende eeuw diende het complex als steenhoeve waarbij de grootste schade werd aangericht. Het is altijd een beetje jammer als je door een ruïne loopt als je weet dat de staat waarin het verkeerd vooral te danken is aan de plaatselijke aannemers maar het is niet anders.
Aan het einde van de negentiende eeuw werd dit een plek waar Romantici wegkwijnden en hun fantasie hun vrije loop lieten. Roofridders, jonkvrouwen en mannen op witte paarden werden in gedachte geprojecteerd in het kasteel. Het bood de geest een veilige haven in een wereld van opkomende fabrieken en stoomtreinen waarbij werd verlangd naar een fictieve middeleeuwen waar de mensen nog eerlijk en puur waren.
Onder de toren is een soort van grot.
En laten we eerlijk zijn, deze gevoelens zijn ons als eenentwintigste-eeuwers helemaal niet vreemd. De geschiedenis is leuk maar alles wat je tot nu toe in de artikel hebt gelezen is waarschijnlijk niet de echte reden om een bezoek naar jezelf toe te rechtvaardigen.
Natuurlijk zoeken wij plekken zoals deze op om het verleden te ontdekken en aan onze kinderen te laten zien hoe het vroeger was. Maar al we er eenmaal zijn is het veel leuker om de plek te aanschouwen, te bekijken, te voelen en je fantasie de vrije loop te laten. De ridders, bisschoppen en edelvrouwen te projecteren op kale muren.
En het kasteel van Polignac is hier uitstekend geschikt voor. Er staat precies nog genoeg om de geest te kietelen, de entree loopt door grotten en het uitzicht over het dal is fenomenaal.
Gaan dus!
Video van Polignac
Beelden van Polignac
E-Magazine
Kaart van Polignac en omgeving
Les plus beaux villages de France weergeven op een grotere kaart
In de buurt van Polignac
Usson: dorp van basalt in de Auvergne
Van al dit tumult merk je vandaag de dag niets meer in het dorp. Naast de ruïne is er een romaans kerk en loopt er een voetpad naar een wit beeld van de heilige maagd bovenop de vulkanische berg. Het pad leidt langs een enorm brok basalt dat iets weg heeft van orgelpijpen. Helemaal boven kan je genieten van het prachtige uitzicht en van een niet al te mooi beeld van Maria.
Salers: zwarte diamant op een groen tapijt ****
De bergen van de Cantal
Salers ligt midden in de Cantal die een onderdeel vormt van het Centraal Massief in het hart van Frankrijk. Het is een ruige streek waar de natuur nog flink zijn gang kan gaan. De winters zijn er guur, koud en kunnen lang duren. Wij stonden ooit op Koninginnedag sneeuwballen te gooien in deze streek, en dat was niet bovenop een hoge berg maar gewoon op 500 meter.
Het landschap is getekend door de geografische geschiedenis van de streek, een nogal heftige geschiedenis. Nog voordat de Alpen ontstonden was het Centraal Massief al een hoge bergketen. De Cantal was het dak van het gebergte met vulkanen van meer dan 3.000 meter hoog. Tussen Salers en Aurillac lag een zogenaamde supervulkaan, te vergelijken met YellowStone nu; een nogal explosieve berg, erg explosief. En die ontplofte op een goede dag waarbij de berg bijna voor de helft verdween. De Puy de Marie, de hoogste top van het Centraal Massief, is een restant van deze ooit machtige vulkaan.
IJstijd
Maar daarmee is het geologische spektakel in de Cantal nog niet ten einde. Door de hoge ligging van de streek heeft het tijdens de ijstijden een eigen ijskap met enorme gletsjers gehad . Deze gletsjers hebben gedurende tienduizenden jaren reusachtige dalen uitgeslepen en zo het huidige landschap gevormd.
Tussen Salers en de Puy Marie strekt zich een prachtig gletsjerdal uit. Deze is goed te zien vanaf Salers, maar je hebt de Cantal niet ervaren als je niet over de Pas de Peyrol naar de toppen van het Centraal Massief hebt gereden. Deze pas is trouwens een goede bekende in de Tour de France en trekt veel fietsers. Let wel op, want hij is lang niet altijd open. Wij zijn vaak in mei in de Cantal en het is altijd even informeren of deze weg open is. Het was in deze streek dat Johnny Hoogerland van zijn fiets werd gereden door een auto en vreselijk ten val kwam.
Kaas en vlees
Wie een beetje culinair geïnteresseerd is en vaak in Frankrijk komt, kent Salers zeker van naam. Ten eerste zijn er de grote kazen die een beetje op Nederlandse kaas lijken. De kaas lijkt op Cantal, Salers ligt tenslotte
in de Cantal, maar is toch echt een andere kaas. Het heeft een eigen AOC en die bepaalt dat kaas uit Salers op de boerderij wordt gemaakt waar de koeien staan en wel direct na het melken.
Dat is een groot verschil met de Cantal die wordt gemaakt in fabrieken. Een Salerskaas wordt gemaakt van melk van één kudde en de smaakt wordt bepaald door de planten die de koeien eten. En hoe raar dit ook klinkt, dit is ook echt te proeven!
Uitzicht op het gletsjerdal vanaf Salers.
De producenten van de melk zijn zelf ook een delicatesse. De koeien in de Cantal zijn een speciaal ras met de naam: Salers, jawel! Vergeet de Milka koe, de dames in de Auvergne zijn de echte bergkoeien. Taaie runderen die tegen een stootje en flinke kou kunnen én die de hele dag hellingen moeten beklimmen om het lekkerste gras te zoeken. Deze dagelijkse training zorgt ervoor dat runderen zeer goed ontwikkelde spieren hebben. Het is dit vlees die in Frankrijk bekend staat als het beste rundvlees van de wereld. Vergeet de Limousin koe! Er zijn meerdere Franse toprestaurants die hier hun vlees inkopen, en dat is niet voor niets!
Omdat wij vaak in de Cantal komen volgt hier de gouden tip: Als je in de buurt van Laroquebrou komt, dat ligt 30 kilometer ten zuidwesten van Salers, koop dan de entrecote in dit dorpje. Je bent wel minstens een half uur kwijt om de slager uit te leggen waar je vandaan komt, maar dit zijn de lekkerste entrecotes die je ooit zal proeven. Als wij terug naar Nederland rijden vragen we de slager altijd er twee vacuüm te verpakken. In een koelbox overleeft deze delicatesse het prima!
Festiviteiten
De inwoners hebben het tijdens de zomer maar druk met allerlei feesten en activiteiten. Het begint in mei met een culinair feest, waarna in juni het plaatsje in het teken staat van de antiekmarkt (brocante). Ik heb daar te weinig verstand van, maar ik kan mij voorstellen dat je iets leuks vindt op een plek als deze. Tot slot zijn er in juli en augustus nog verschillende feesten zoals het Gala Folklorique. Maar dat laatste is niet echt ons ding.
De Salers koeien moeten veel klimmen om gras te vinden en ontwikkelen daardoor sappige billen.