Bretagne doet na Corsica en Baskenland misschien wel het minst Frans aan, dat vinden ze zelf tenminste. De mensen hebben een zeer eigen identiteit. Hoewel het Bretons, dat lijkt op het Keltisch dat wordt gesproken in Ierland, nooit de officiële taal is geweest, wordt het nog redelijk veel gesproken.
Naast Bretons en Frans wordt er nog een derde taal gesproken in Bretagne en dat geeft ook het probleem van Bretagne in het verleden aan: het is geen eenheid. Ondanks de strategische ligging tussen Engeland en Frankrijk en de daarmee gepaard gaande economische overvloed, werden de inwoners op kritieke momenten uitgespeeld door de Franse of Engelse koningen. Het lijkt in die zin een beetje op de geschiedenis van Schotland.
Desondanks is er voor de toerist in de eenentwintigste eeuw genoeg te zien. Door de welvaart in het verleden, barst de streek van de prachtige dorpjes en steden met oude huizen. In Bretagne vind je vier dorpen met het predicaat ‘Les Plus Beaux Villages de France’ en twee die dat in het verleden al waren.
De streek wordt al heel lang bewoond. Zo zijn er veel prehistorische opgravingen gevonden en is de menhir hier zo’n beetje uitgevonden. De bekendste plek is Carnac dan wordt gezien als de Franse variant van Stonehenge.
Naast al deze cultuur is Bretagne met name bekend om zijn prachtige natuur en prachtige landschappen. Met name de kust is gevarieerd en hier en daar heel erg ruig.
Ons bezoek aan Ploumanac’h was onderdeel van een autotripje langs de kust. Het was een mooie julidag en we waren al een uurtje aan het rijden toen ik even de weg kwijt was. Dat komt niet vaak voor maar ik hou er niet van om altijd de navigatie aan te hebben en dus we rijden vaak maar een beetje in het rond met een vaag idee welke richting we op willen. De wegbewijzering in Frankrijk is uitstekend en zo komen we vaak onverwacht op leuke plekjes.
Het strand bij laag water. links bij de kade staat een beeld van de plaatselijke heilige.
Soms gaat het mis en dat was nu het geval. Ik had geen idee welke kant we op moesten en dus ging de navigatie aan. We bleken ons een kilometer of drie van Saint-Guirec te bevinden en we besloten daar maar eens te gaan kijken.
We troffen een parkeerplaats met een dynamische drukte van gezinnen die beladen met schepjes, koelboxen, parasols en handdoeken hun auto verlieten. Het was duidelijk dat we in de buurt van een strand waren. Er was nog precies één parkeerplekje vrij waarna wij ook onze bolide achterlieten en ons mee lieten voeren met de stroom strandgangers.
De route liep door een aardig straatje met barretjes, ijssalons en een fijne bakker om vervolgens op een pleintje te eindigen. Vanaf daar kan je het strand op waar het tot onze verbazing helemaal niet druk was. Waar waren al die mensen gebleven?
Eenmaal op het strand zagen eerst een soort monument met een beeld erin. Het was een beeld van de heilige Guirec die hier aan land ging om een klooster te stichten. De vrouwelijke inwoners van het dorp hadden de gewoonte om een stokje in de neus van het beeld te steken om zo de kans op een goed huwelijk te vergroten. Het is mij niet duidelijk of dit eigenaardige gebruik ook nu nog voorkomt maar bij ons bezoek was de neus van de heilige vrij.
Eén van de enorme rotsen vlakbij het water. Bij hoog water staan deze stenen waarschijnlijk onder water want het verschil tussen hoog en laag water is hier heel groot.
Nadere bestudering van de mensenstroom leerden ons dat de meeste mensen een pad namen dat verdween tussen een aantal enorme roze rotsen. Eenmaal tussen de rosten begrepen we pas dat de kust hier totaal anders is dan onze keurig rechte zandstranden in Noord-Holland.
De kust is zeer grillig, wisselt continue tussen rotsen en zand, heeft talloze eilandjes, inhammen en kleine lacunes. Tel daarbij ook nog het enorme verschil tussen eb en vloed en het heldere zeewater en je hebt een zeer dynamische kuststrook.
Het is van een wonderbaarlijke schoonheid waar je even stil van wordt als je het voor het eerst ziet. We besloten dan ook om op een rots gewoon even te gaan zitten en een half uurtje alleen maar te kijken. We hadden geen zwemspullen mee en hadden geen haast en genoten vol van het panorama dat voor ons zich uitstrekte. Ook onze pubers zagen de schoonheid van de plek direct.
Eenmaal terug op het pad troffen we een hele club mensen met stevige schoenen aan en rugtassen om. Het waren Nederlandse wandelaars die een mooi plekje zochten om wat te eten en te drinken. Of ik iets wist. Ik wees ze de plek waar wij net hadden gezeten en vroeg wat hun route was. Ze bleken een deel van de GR 34 te wandelen; het Sentier des Douaniers.
Een beroemde route van tweeduizend kilometer die de hele kustlijn van Bretagne volgt vanaf de Mont-Saint-Michel tot aan Saint-Nazaire vernoemd naar de grensbewaking die hier vroeger het land tegen smokkelaars en andere tuig bewaakten.
Een catamaran ligt voor anker in één van de lagunes.
Eén van de wandelaars vertelde enthousiast over hun tocht. Vanzelfsprekend liepen ze niet het hele pad maar waren toch al acht dagen onderweg en dat had een onvergetelijke indruk gemaakt. “Maar”, zo vertelde ze mij, “de kust hier bij Ploumanac’h is wel heel erg mooi. Hier hebben de rotsen de meest vreemde vormen en zorgen de vele inhammen en lagunes voor unieke vergezichten.”
Nadat we afscheid hadden genomen probeerde ik mij voor te stellen hoe het zou zijn om het hele pad af te lopen. Het leek mij wel wat en zag mij al dagen lang wandelen langs deze fantastische kust. Wellicht ga ik dit in de toekomst doen. Ondertussen waren we doorgelopen en liepen we langs de haven van Ploumanac’h.
Dankzij een stuw valt de haven tijdens laag water niet helemaal droog.
Deze voormalige vissershaven ligt in een baai die dankzij van een stuw in de nauwe opening naar de zee bij eb niet helemaal droog valt. Het was een aangenaam gezicht om de grotere pleziervaartuigen in de haven te zien dobberen terwijl kleinere boten langs de kant droog waren gevallen.
We besloten even een ijsje te halen waarna we onze roadtrip vervolgden. We zagen die dag veel andere mooie dingen, maar zo mooi als hier werd het niet meer.
Het is niet dat we hier onze hele vakantie op plannen maar het is leuk om even te gaan kijken als je toch in de buurt van zo’n punt bent. Zo hebben we het meest zuidelijke stad van Frankrijk bezocht, of eigenlijk van het Franse vasteland; Prats du Mallo. Het uiterste oosten van Frankrijk ligt aan de Rijn bij Karlsruhe en het meest noordelijkste stukje ligt aan het strand bij België. Beide zijn leuk maar niet zo spectaculair.
De oriëntatietafel staat op een mooie plek en het is altijd leuk om te kijken waar altijd ligt.
Het hoogste punt van Frankrijk heb ik even voorbij laten gaan omdat toch een beetje gedoe is om de Mont Blanc te beklimmen. Hoewel we er dichtbij zijn geweest ben ik nog niet op het noordelijkste puntje van Frankrijk gestaan maar dat gaat er zeker nog wel van komen en dat geldt ook voor het meest oostelijke punt.
Het meest westelijke puntje hebben we wel afgestreept want tijdens een bezoek aan Bretagne hebben we Pointe de Corsen bezocht. Zoals vaak op vakantie waren we gewoon een beetje aan het rondrijden toen er een bord zagen die het westelijkste puntje van Frankrijk aanwees. Zoiets kun je gewoon niet negeren en dus reden wij richting Pointe de Corsen.
De weg is er naar toe is mooi, zoals het noordelijke deel van de Finistère mooi is, maar niet heel bijzonder. Dat wordt het pas als je in de buurt van de zee komt, en dan is het ook direct heel erg mooi.
En zo is het ook bij Pointe de Corsen dat een beetje verstopt ligt. Niet dat je ontzettend je best moet doen om het te vinden want het enige wat je moet doen is even goed opletten op de afslag niet mist. Let dus goed op als je een grote zendmast in beeld hebt want dan moet je afslaan richting de zee.
Eenmaal op het juiste weggetje is het niet ver meer naar de parkeerplaats. Ondanks het hoogseizoen stonden er slechts vier auto’s, lekker rustig. Op de parkeerplaats bleken de pubers achterin geen zin in een lange wandeling. In elke relatie is het geven en nemen en na een kleine edoch heftige discussie bleek dat wij als ouders degene waren die op dit moment moesten geven; we zouden geen lange wandeling gaan maken.
Even later stonden we bij de oriëntatietafel te genieten van het prachtige uitzicht. Zelfs de net zo opstandige tieners waren er stil van, hun telefoon nog in de hand. Op het pad naar de tafel is op paaltjes nog een leuke quiz te doen over de aarde en alles. De quiz is niet heel moeilijk maar de uitdaging is natuurlijk om de vragen in correct Frans te beantwoorden. Ik had er ééntje fout.
Ze hebben Frankrijk zo gemaakt dat het uiterste westelijke puntje van het vaste land bijzonder mooi is. Hier geen duinen zoals onze kust, in Noord-Holland tenminste, maar een mooi glooiend landschap dat wordt afgesloten met een steile rotswand van een meter of tien waaronder het zoute water tegen de kliffen beukt.
La Pointe de Corsen is het meest westelijke punt van het Franse vasteland maar niet van Frankrijk zelf. Er liggen nog eilanden voor de kust.
Toch is de oriëntatietafel niet het meest westelijke puntje, daarvoor moet je toch nog een klein stukje lopen over een goed begaanbaar voetpad dat onderdeel is van de GR34, of wel de Sentier des Douaniers. Dit voetpad volgt de kust van Bretagne en begint bij de Mont Saint Michel en eindigt bij Morbihan. In totaal is de route een slordige 1700 kilometer lang.
En als je er toch bent dan wil je ook zo dicht mogelijk bij het westelijke puntje komen en dat is ook precies wat we hebben gedaan. Het pad gaat mooi op en neer en om het uitzicht nog wat mooier te maken zijn is de kust hier nog een beetje uitgebreid met enorme rotsen. Om echt bij de westelijke puntje van Frankrijk te komen moet je nog flink wat klauteren. Dat is misschien wel te doen maar wij hebben het toch maar niet gedaan.
Om het westelijke punt nog wat bijzonderder te maken is dit tevens het punt waar het Engelse Kanaal overgaat in de Atlantische Oceaan. Nu weet ik ook wel dat dit afspraken zijn, maar toch is het wel heel erg leuk. Om het feest helemaal compleet te maken zwom er zowaar een zeehond vlak onder ons voorbij. We hadden een uitstekende middag.
Hoewel het weer tijdens ons bezoek niet echt heel erg mooi was; bewolkt en een graadje of zeventien, kan je vlakbij Pointe de Corsen uitstekend zwemmen. Bij het punt zelf is vanwege de sterke stroming zwemmen niet aan te raden maar binnen een paar kilometer zijn er uitstekende stranden te vinden.
Het meest oostelijkste puntje van Frankrijk ligt langs de Rijn bij Karsruhe.
Het oudste gebouw ter wereld is natuurlijk nogal een claim. Bewijs dat maar eens. Hoewel ik geen archeoloog ben weet ik dat dit op verschillende manieren kan waarbij de C-14 methode de meest betrouwbare is. Aan de hand van de halveringstijd van het koolstof 14 isotoop, dat veel voorkomt in organisch materiaal zoals hout, kan precies worden gemeten hoe oud het materiaal is.
Het oudste deel met drie ingangen die toegang geven tot drie verschillende ruimtes.
Volgens deze methode is Barnenez het oudste gebouw van de wereld. Het is ruim tweeduizend jaar ouder dan de oudste piramide in Egypte, die van Djoser. Daarbij is het niet zo’n klein gebouw want het is ruim 75 meter lang, 25 meter breed en 8 meter hoog. Het is daarmee bijna anderhalf keer langer dan bijvoorbeeld het Paleis op de Dam dat toen het werd gebouwd in de zeventiende eeuw gold als één van de grootste gebouwen van de wereld. Hiermee is Barnenez niet alleen het oudste gebouw van de wereld, het is ook het grootste uit het neolithicum in Europa.
Best indrukwekkend allemaal en in alle eerlijkheid kwam ik hier pas achter toen ik dit artikel schreef. Sterker nog, ook ons bezoek was redelijk toevallig. Op onze derde dag in Bretagne was het heerlijk weer en we besloten de kust ten oosten van Morlaix te verkennen. Na een uurtje door het prachtige landschap te hebben gereden wilden we er wel even uit en dat was het moment dat mijn oog viel op een bord waarop de archeologische vondst werd aangekondigd.
Je zou denken dat het oudste gebouw van de wereld een joekel van toeristische trekpleister zou zijn. Maar dat valt erg mee. Cairn de Barnenez staat wel op de lijst van het Centre des monuments nationaux maar veel meer erkenning is er niet. Zo staat het bijvoorbeeld niet op het werelderfgoedlijst van de Unesco. Een organisatie met het hoofdkantoor in Parijs en waar Frankrijk duidelijk wel wat invloed heeft aangezien er maar liefst 45 Franse inzending op de lijst. De Mont Saint Michiel, de oevers van de Seine in Parijs en het rechtsgebied van Saint-Émilion; het staat allemaal op de lijst maar het oudste gebouw van de wereld niet. Het is op zijn minst opmerkelijk.
Echt veel erkenning is er dus niet en de plek zelf is dan ook een oase van rust en dat is eigenlijk niet erg. Er is een kleine parkeerplaats waar slechts één auto en een toeringcar stonden toen wij arriveerden. De bus stond er blijkbaar niet om een lading toeristen op te halen want op het moment dat wij de auto op slot deden vertrok hij leeg.
Het gebrek aan aandacht wil niet zeggen dat het niet verzorgd is, integendeel. Er is duidelijk een architect bezig geweest om het entreegebouw in stijl te ontwerpen en dat is gelukt. Het gebouw is niet zo heel groot maar modern en netjes en naast een verveelde medewerker en wat toeristische prullaria omvat het een aardige maquette van het oude gebouw zoals het ooit geweest moet zijn.
Mosselbanken in de Baai van Morlaix.
Na een korte wandeling sta je op een enorm grasveld met in het midden de Cairn de Barnenez. Of je nu geïnteresseerd bent in prehistorie of niet, het ligt daar prachtig in het landschap. Het mausoleum ligt op de hoogste plek boven de baai van Morlaix en dat zorgt voor mooi panorama. Ook ruim 68 eeuwen geleden heeft hier een architect goed nagedacht over de plek van zijn werk.
We hebben ook ruim de tijd genomen om van het landschap te genieten. Vooral het uitzicht op de baai is niet alleen mooi maar ook leuk. Het zijn talrijke details om te ontdekken; er zijn bootjes, eilandjes, kliffen, stranden, mosselvissers, etc.
De Cairn zelf is groot maar echt mooi kan ik het niet vinden. Indrukkend is het echter wel. Het oudste gedeelte is tussen de vierhonderd en zeshonderd jaar ouder dan het nieuwe deel. Hoewel de vorm misschien niet zo aanspreekt als een piramide is het een geweldige prestatie om een gebouw van deze omvang zo lang geleden neer te zetten. Het vereist toch een goede organisatie, planning en bovendien technologie. Je kunt je afvragen hoeveel gebouwen in het huidige Nederland over een kleine zevenduizend jaar nog staan. Niet veel schat ik en van veel gebouwen hoop je eigenlijk dat ze sneller zullen verdwijnen.
Hoewel er veel vragen zijn over Cairn de Barnenezis is de functie duidelijk want die is namelijk hetzelfde als die van de piramides en hunnebedden; het is een praalgraf. Voor wie precies is niet duidelijk en daar komen we waarschijnlijk ook nooit achter. Maar het is niet onmogelijk dat het voor meerdere personen is gebouwd aangezien er maar liefst elf kamers zijn.
Het feit dat het complex na eeuwen is uitgebreid en dat er rondom het gebouw allerlei voorwerpen zijn gevonden uit het derde millennium voor Christus wijst erop dat het nog eeuwenlang dienst heeft gedaan. In welke vorm precies en of het continue het geval was, weten we niet maar indrukwekkend is het zeker.
In de twintigste eeuw werd de Cairn gebruikt als steengroeve en dat is nog altijd goed te zien.
Het had trouwens niet veel gescheeld of de hele boel was er niet meer geweest. Na eeuwen braaf onder de grond hebben gelegen was het uiteindelijk in twintigste eeuw bijna verdwenen. Je zou denken dat er in de vorige eeuw wel netjes werd omgegaan met zaken uit het verleden maar dat is helemaal niet waar. In West-Europa zijn er met name in de laatste honderd jaar op enorme schaal historische gebouwen verwoest. Veel meer dan alle eeuwen daarvoor.
In dit geval was het niet eens expres. Het terrein was in particuliere handen en het hele gebouw lag onder een laag puin. Toen werd ontdekt dat onder het puin keurige stenen lagen was de steengroeve ‘open for Business’. Zonder dat men het wist werd het oudste gebouw van de wereld in stukjes verkocht als steen.
In de jaren vijftig werden de eerste kamers blootgelegd en kwam het besef dat hier toch iets bijzonders in de grond lag. Niet lang daarna werd de stenenbusiness gesloten om plaats te maken voor de archeologen. Die hebben het gebouw helemaal bloot gelegd en zo is het nu nog steeds.
Het deel dat voor de steenwinning is gebruikt is nog altijd goed te herkennen. Dat is volgens mij een goede zaak want het laat zien hoe kwetsbaar een prehistorisch monument kan zijn en dat je niet religieuze scherpslijpers nodig hebt om historische waardevolle plekken te slopen. En er zit nog een goede kant aan want omdat een deel van het dak is verdwenen kun je nu ook goed zien hoe het gebouw oorspronkelijk is gebouwd.
De naam Cairn is trouwens uitstekend gekozen want het betekent in in het Iers ‘Een berg stenen’. En dat is het feitelijk ook. Maar wel een berg geordende stenen, de oudste met mensen handen gemaakt en dat is meer dan indrukwekkend, ook al lijkt niemand dat wat te schelen. Ga er heen als je er in de buurt bent, nu het er nog rustig is.
Huelgoat ligt aan een meertje en heeft een boulevard met leuke tentjes die ook op een regenachtige dag een gezellige indruk maken.
We werden aangenaam verrast door de gemoedelijke sfeer op het dorpsplein met een aardig kerkje uit de zestiende eeuw. Helaas was deze dicht en de kleine boulevard langs de oever van kleine meer beviel ons ondanks de regenachtige dag uitstekend.
Voor de verandering had ik deze trip niet voorbereid en mijn partner was deze keer de reisleider. Volgens haar was hier een bijzonder wandelpad met enorme rotsformaties. Hoewel de sfeer in het dorp mij aansprak, had ik vanuit de auto het pad nog niet gezien en was ik dus een beetje sceptisch. Maar ik bleek helemaal fout te zijn en ze bleek meer dan gelijk te hebben.
Het betreffende wandelpad begint naast de brug naast de watermolen en is direct leuk. De route leidt langs, over en onder enorme rotsblokken en deed mij denken aan le Sidobre bij Castres. Daar zijn de stenen nog groter maar hier is en intiemer en zijn ook nog eens grotten en die de pret groter maken.
De enorme rotsenpartijen in het bos zijn indrukwekkend en er heerst een bijzondere sfeer.
De eerste grot die je tegenkomt is de duivelsgrot of ‘La grotte du Diable’ en dat laatste klinkt toch wel iets heftiger. Dat is niet heel erg maar het is toch wel leuk. Na enig klauterwerk sta je in een donker hol waar onder je het water hard onder je door hoort stroment. Het is dan ook wel aan te raden om een mobiel bij je te hebben met een volle batterij zodat je licht hebt. Met 12 procent weigerde mij telefoon licht te geven. Gelukkig had mijn reisleider het beter voor elkaar.
Na deze grot gaat de route weer verder langs de rotsblokken. Hoewel niet echt moeilijk is het voor mensen die slecht ter been zijn niet aan te raden en ook slippers kun je beter thuis laten. Hier heb je het idee dat je al midden in het bos bent loop je feitelijk achter het dorp langs. Dat wordt je ook ineens duidelijk als je een openluchttheater passeert.
De enorme stenen, de bomen en de planten met hun bloemen geven het gevoel alsof je op de set loopt van Avatar of Lord of the Rings. Deze plek wordt in de folders ook omschreven alsof je het gevoel hebt dat je elk moment kabouters en een elf tegen het lijf kan lopen. Dat lijkt misschien iets overdreven maar als je er bent geweest snap je wel welk gevoel je zo proberen te omschrijven.
De Roche Tremblante ligt halverwege een heuvel. Hier laat een Galliër de 10 ton wegende steen wiebelen.
Even verder is een bos pad en kom je nog een grot tegen. Iets minder spectaculair als de eerste maar nog altijd de moeite waard om even te bekijken. Daarna kom je op een splitsing waar je verder het bos in kan over een pad naast het riviertje of langs een eettentje naar een heuvel.
Wij namen het bospad waar het water naast je in het riviertje lekker kabbelt op weg naar het meertje bij het dorp. Hier zijn nog wel grote stenen maar minder enorm dan eerder en er zijn tal van plekjes waar je lekker kan zitten om van de sfeer te genieten. Een uitstekende plek voor een picknick waar je bij warm weer ook nog eens de voeten kunt koelen. Er hangt hier een magische sfeer dat nog eens werd onderstreept door een vrouw die haar yoga oefeningen deed. Ik heb daar weinig verstand van maar dit leek mij wel een goed plekje.
Een paar honderd meter verder werden wij echter overvallen door een heftige hoosbui wat ons deed besluiten om terug te keren naar het dorp. Ook voor de yoga-vrouw was het hemelwater te veel want ze was verdwenen. Misschien was het voor zo’n West-Europees oerbos iets te veel oosterse invloed en liet Taranis het regenen en donderen.
De watermolen.
Echt boos moet de Gallische god niet zijn geweest want toen wij het eerder genoemde eettentje passeerden hield de donder op. We wilden nog wel even de heuvel zien want daar moest iets bijzonders zijn. Het bleek een rotsblok van van 10 ton die nogal wankel halverwege de heuvel ligt.
Het gevaarte precies ligt zo dat een mens hem aan het wankelen kan brengen. Dat was ook precies wat een belegen Frans sportschooltype aan het doen was. Op zijn aanbod om zijn plek in te nemen heb ik maar bedankt, dat laat ik liever aan de Galliërs over.
Vervolgens ging iedereen naar het strand waar een mooie vuurwerkshow werd gegeven. Het vuurwerk was, zoals altijd in op de Franse feestdag, prima maar het was vooral de plek aan de baai die het bijzonder maakte. Ben je in de buurt op 14 juli, dan is dit echt een aanrader.
Tussen het strand van Sainte-Anne en Roscoff ligt de witte kapel van Sainte-Barbe. Het ligt bovenop de rots en vanaf hier heb je één van de mooiste uitzichten op de baai. Het gebouw zelf is somber en niet overmatig interessant, het gaat om het uitzicht en die is top. Toen wij er waren stonden er in de tuin leuke moderne beelden die we ook in het stadje zelf tegen waren gekomen. Het is mij niet duidelijk of dit een tijdelijke tentoonstelling was. Vlakbij het kerkje is ook de aanlegplaats van de ferry naar Engeland en Ierland en dat is ook altijd leuk om te zien.
Maar het mooiste gedeelte is het stadje zelf en dan met name de haven. En die was bij aankomst leeg; niet de boten maar het water was weg. Voor mij was dat de eerste keer in Bretagne dat ik het verschil in getij in Bretagne meemaakte, en dat is indrukwekkend.
In Nederland hebben wij natuurlijk de Waddenzee die helemaal leeg loopt. Toch is het verschil daar tussen hoog en laag water over het algemeen niet veel meer dan twee meter. Toen ik dit artikel schreef vroeg ik mij af waar het grootste verschil tussen hoog en laag water in Nederland is en dat bleek in Vlissingen met bijna drie meter.
De haven van Roscoff valt bij eb volledig droog. Links ligt een prachtige platbodem uit Amsterdam.
Hoewel dat best een groot verschil is lachen ze daar in Bretagne om. Daar is het verschil tussen hoog- en laagwater namelijk tussen de acht en twaalf meter en daarmee is het grootste getijde verschil in Europa. Dat had ik mij dit niet zo gerealiseerd voordat we naar dit deel van Frankrijk afreisden en stond daarom een beetje vreemd te kijken toen ik het in het haventje van Roscoff de boten allemaal droog zag liggen.
Het grote verschil tussen hoog- en laagwater zagen we later tijdens onze week in Bretagne vaker maar het bleef indrukwekkend. In nabijgelegen Morlaix reden we langs de rivier die helemaal was leeggelopen. Voor de jachthaven was een sluis waardoor de bootjes als badeendjes in een badkuip dobberden.
Zo’n groot verval is spectaculair om te zien maar het heeft zijn prijs. Zo’n droogvallende zeebodem bevat veel leven en die zijn hier niet allemaal berekend. Dood of levend verspreidt het zeeleven een zekere geur die niet iedereen als aangenaam zal worden ervaren.
Het centrum van Roscoff heeft gezellige straatjes met leuke winkels en restaurants.
Maar goed terug naar Roscoff. De haven was leeg en er lagen verschillende boten op de bodem van de haven. Eén daarvan was een prachtige platbodem uit Amsterdam. De bemanning was kennelijk bewust dat een afvaart er voorlopig niet in zat en hadden blijkbaar de tijd genomen om het stadje te verkennen. Een verstandige keuze.
Het centrum is bijzonder mooi en heeft prachtig granieten huizen waar ook nog eens leuke winkeltjes en boetiekjes zijn te vinden. En wie is uit gewinkeld kan altijd even een kijkje nemen in de gotische kerk die later is voorzien van een renaissance versie van een typische Bretonse toren. Dat de kerk is betaald door reders is te zien aan de versiering van karvelen en andere boten. Binnen is een aardig altaar van het Heilige Hart te bewonderen met versieringen die erg Engels aandoen.
In de haven kun je het veer naar Île de Batz nemen en dat is een leuk uitje. Het eilandje ligt vlak voor de kust en is bereikbaar met een boottochtje van een minuut op vijftien. Het is dus niet ver maar naar het eiland zwemmen is niet verstandig want de stroming is hier bijzonder sterk waardoor je waarschijnlijk ergens bij Bordeaux weer aan land komt.
De pont naar de Île de Batz vertrekt bij laag water vanaf het einde van de pier.
Bij eb vertrekt de boot vanwege het gebrek aan water niet vanuit de haven maar vanaf een op het einde meer dan vijfhonderd lange pier. En je hoeft per se de boot te nemen om hierover te wandelen en dat is vanwege het mooie uitzicht een aanrader.
Natuurlijk heeft het stadje een vuurtoren en die net als die op het eiland is die in juli en augustus te beklimmen. Tevens is er een exotische tuin waar meer dan drieduizend planten zijn te bewonderen.
Naast een haven is Roscoff een tevens kuuroord. Al in de negentiende eeuw kwamen hier huidpatiënten kuren in baden van zeewier. En dat doen ze hier nog steeds. Aangezien we geen problemen hebben met onze huid hebben we dit fenomeen maar gelaten voor wat er is.
Het eerder genoemde strand is wel een bezoek waard. De ‘Gulf Stream‘, een warme stroom uit de Caribische zee, voert langs de kust en dat geeft Roscoff een aangenaam en gematigd klimaat. Ze zeggen dat het hier nooit vriest en dat kan best kloppen wat het zeewater heeft een prettige temperatuur.
Het gebied rondom Roscoff staat bekend om zijn uien. Hoewel wij vooral artisjokken hebben gezien worden hier al eeuwenlang uien verbouwd. Deze werden oorspronkelijk gebruikt als voedsel voor de scheepsbemanning want uien zijn lang houdbaar en bevatten veel vitaminen en voorkomt zo scheurbuik. In de negentiende eeuwen begonnen uienboeren hun waar ook in Engeland te verkopen.
Ze lieten zich met een flinke voorraad uien en een fiets overzetten naar de andere kant van het kanaal en verkochten hun waar van deur tot deur. Daarbij waren ze soms weken van huis. In Engeland waren ze geliefd en kregen de bijnaam Johnnies.
Deze Bretonse boeren uit Roscoff en omgeving op hun fietsen, gestreepte truien en uien om de nek werden zo het stereotype Fransman in Engeland. Ik ken ze vooral uit Allo Allo de Engelse piloten zich verkleedden als uienverkopers om aan de aandacht van Herr Flick te ontkomen maar in Roscoff is er een heus museum over deze uienverkopers.
Het eiland nodigt uit voor een wandeling en omdat het zo klein is kan je er makkelijk omheen lopen. Achter het dorp ligt een grote vlakte dat bij hoog water onder loopt. Helemaal aan de andere kant staat een klein kapelletje waar de zeelieden om goede wind baden. Dat is een prachtig doel voor een goede wandeling. Neem dan wel lekker wat eten mee voor een goed picknick in de natuur. Iets verder doorlopen en je staat aan de voet van de grootste vuurtoren van het eiland. Bij terugkomst in het dorp kan je heerlijk kreeft eten.
Helaas is Île de Sein sinds een tijdje geen Plus Beaux Village meer. Hoewel ik er (nog) niet ben geweest, is dit mij een raadsel. Omdat hij nog wel in mijn boekje staat en het er heel erg aantrekkelijk uitziet, telt het eiland voor mij gewoon mee.
In het dorp staat de kerk uit de dertiende eeuw waarbij opvalt dat hij ommuurd is. Ooit was het gebouw de uitvalbasis van een bende die de omgeving onveilig maakte. Deze bende bouwde de kerk om tot een vesting. Helaas voor de rovers hield dat de burgers van het nabij gelegen Saint Malo niet tegen die een einde maakte aan hun activiteiten.
De kerk zelf heeft een aardig portaal waar vier beelden nog origineel zijn. Binnen is het graf van Saint Suliac te vinden. Deze lokale heilige greep in toen een enorme slang een monnik en een aantal jonge meisjes had opgegeten. Dat vond Suliac niet goed en beval het monster in de grond te verwijderen die dat ook plots deed. Zo ging die dingen lang geleden.
Naast het klooster zijn er ook menhirs en een soort van getijdenmolen te bekijken.
In de omgeving kan je uitstekend wandelen en bij de VVV zijn kaarten te krijgen met wandeltochten die de mooiste plekjes in en rondom het dorp laten zien.
Naast dat Rochefort-en-Terre een ‘plus beaux village de France’ is werd het dorp in 2016 gekozen tot Le village préféré des Français. Dit is een jaarlijks televisieprogramma waarin sinds 2012 het mooiste dorp van Frankrijk wordt gekozen. Een soort The Voice voor dorpen zou je kunnen zeggen. Andere dorpen die werden gekozen zijn Saint-Cirq-Lapopie, Eguisheim en Keysersberg.
Dat is een vierhoek met een omtrek van twaalf kilometer die het aantal maanden van de Keltisch jaar symboliseert. ‘If you can beat them, join them’ moet Ronan gedacht hebben en dus kerstendehij de Nameton. Dat had Bonifatius misschien ook moeten doen met die eik bij Dokkum. Elk jaar wordt er nog trouw een processie georganiseerd om Ronan te eren. Deze leidt langs de twaalf kilometer die volgens de legende elke dag wordt afgelegd door de heilige.
Naast Pelgrimsoord bracht ook de hennepteelt welvaart. Nu was het niet zo dat ze daar in de zeventiende eeuw massaal in de coffeeshop zaten. Hoewel het niet duidelijk is of het veel werd genuttigd, is het wel zeker dat het gewas werd gebruikt voor het maken van touwen, een product waar in de vele havens in Bretagne veel vraag naar was. Het dorp heeft naast prachtige huizen en een kerk tevens twee kleine kapellen en een museum.
Het was voor ons niet echt een reden om Le Faou aan te doen tijdens een dagtripje door Bretagne. Bij aankomst valt allereerst de brug over de rivier op. Het water heeft aan de ene kant van de oude stenen brug een totaal andere karakter dan aan de andere kant.
De rivier heeft aan de oostkant van het bouwsel het aanzien van een flinke beek, aan de andere kant ziet het er uit als een baai. Al was dat niet het geval bij onze aankomst want het was eb en net als in de rest van Bretagne heeft de zee hier een enorm verval en stond de hele baai leeg.
De kerk die naast de brug en langs de baai staat is één van de meest interessante gebouwen van La Faou. Het heeft die typische Bretonse lage bouw compleet met een dunne en open toren. Het gebouw is zeer gevarieerd en je ogen hebben daarom genoeg te doen en ook binnen is er aardig wat te zien.
De rest van het dorp was zoals goed Frans gebruik bijna uitgestorven. Toch is er aardig wat middenstand zoals een bakker en een veelbelovende slager. Daarnaast zijn er tal van restaurantjes die er ook goed uitzagen; hier komt de innige mens niets te kort.
De architectuur van de huizen valt op. De dakpannen worden hier ook verticaal gebruikt zoals ook in Noord-Holland wel voorkomt. De gebouwen hebben daarbij zeer aardige en leuke details die in eerste instantie niet opvallen.
Het dorp, of eigenlijk stadje, beleefde in de zeventiende eeuw een economische bloei dankzij de productie van linnen en jute. Veel mooie huizen die er nu nog staan zijn in die tijd gebouwd. In één daarvan is een kostuummuseum gevestigd. Het betreft een zeer uitgebreide verzameling van toneelkostuums van de middeleeuwen tot de vroege twintigste eeuw.
Tot slot is het kerkje Église St-Mathurin interessant. Hij is gebouwd in de zestiende eeuw maar helemaal herbouwd in de achttiende en heeft een mooie renaissance gevel. Loop zeker even binnen want de glas-in-lood ramen zijn nog origineel.
Bretagne ligt als een enorme golfbreker in de Atlantische Oceaan in het westen van Frankrijk. De streek heeft een zeer eigen karakter dat is gevormd door de kust en het ruige landschap. De kust is bijna 3.000 kilometer lang en bestaat uit duizenden inhammen, kliffen en binnenzeeën. Een heerlijk land om vakantie te vieren.
(meer…)
In bezit een ereader of tablet? Download dan één van de E-Magazine. Deze lees lekker je op je vakantieadres en ontdek je mooiste dorpen en leukste plekken.
Rogier Swagerman
Noyers sur Serein: sfeervol dorp in Bourgondische landschap ****
Rogier Swagerman
Rogier Swagerman
Rogier Swagerman
Rogier Swagerman
Rogier Swagerman
Wat een mooie site! Leuke artikelen met prima informatie. Groetjes uit Bretagne!