Aigues-Mortes ****Middeleeuwse vestingstad bij de Camargue
Als je aan een middeleeuwse stad denkt zie je direct nauwe steegjes, kronkelende straatjes en grote dikke muren met minstens tien verschillende torens voor je, Carcassonne bijvoorbeeld. Aigues-Mortes is precies het tegenover gestelde. De stad is vierkant, de straten zijn kaarsrecht en volgens een strak plan neergezet.
Dat geldt ook voor de voornaamste attractie van het stadje; de verdedigingsmuren. Die zijn namelijk kaarsrecht in een rechthoek gebouwd. Alleen de hoogste toren bij de ingang staat erbij alsof hij er niet bij hoort en dat is ook beetje zo want die is namelijk ouder van de rest van de muren. Een bezoek aan deze verdedigingsmuren is wel een aanrader want het geeft een mooi beeld van de militaire architectuur in de dertiende eeuw én je krijgt er een prachtig uitzicht op de stad en de omgeving.
Wij bezochten Aigues-Mortes laat in de middag en toen wij naar binnen wilden ging de kassa net dicht. Als je de muren wilt beklimmen moet je voor half zes binnen zijn. De muren hebben de stad in het verleden niet alleen tegen vijandelijke legers beschermd, maar ook tegen de harde zoute zeewind. Hierdoor zijn er veel huizen binnen de muren goed bewaard gebleven.
In de haven van Aigues-Mortes lag deze Nederlandse platbodem. Het is een stukje varen maar het moet fantastische zijn om met deze boot over de Middellandse Zee te varen.
Het kaarsrechte stratenplan doet denken aan de organisatie van de Romeinen maar toch is deze havenstad aan de Middellandse Zee een echte middeleeuwse stad. Havenstad? Jazeker, de stad ligt niet aan zee maar via een kanaal was is die wel te bereiken. Helaas verzandden de boel en werd de stad onbereikbaar voor zeeschepen en namen concurrerende havens het stokje over.
Brugge is ook zoiets overkomen, ook deze stad werd afgesneden van de zee waarna andere havens de functie van handelscentrum overnamen. En net als de Vlaamse stad legde Aigues-Mortes hierdoor bijna het lootje en waren de beide steden in de negentiende eeuw behoorlijk vervallen. Maar in tegenstelling tot Brugge is bij het restauratie hier geen geweld gedaan aan de middeleeuwse oorsprong en loop je nu door de stad zoals hij in de veertiende eeuw moet zijn geweest.
Strak stratenplan
In tegenstelling tot Brugge is Aigues-Mortes in één keer aangelegd en nog altijd goed te zien. Steden die op deze wijze worden gebouwd zijn bijzonder, zeker in Europa. De meeste steden en dorpen zijn gegroeid en dat zie je terug in het stratenplan, wat vaak meer straat is dan plan. Het is een zooi van aan elkaar gegroeide straatjes en dat vinden we over het algemeen heel gezellig.
De straten in Aigues-Mortes lopen recht en lopen van noord naar zuid of van oost naar west.
In het westen van Frankrijk zijn er dorpen die zijn gebouwd volgens een plan, de zogenaamde Bastide-dorpen zoals Monflaquin, Villereal en Monpazier. Deze dorpen werden volgens een strakke plattegrond van 550 bij 300 meter gebouwd met vijf straten van links naar rechts en vijf van boven naar beneden. Aigues-Mortes heeft precies deze afmetingen, niet zo gek want het is net als de dorpen in het zuidwesten gebouwd in de dertiende eeuw.
Lodewijk IX de Heilige
De stad werd gesticht door Lodewijk IX. Hij vond het nodig om een havenstad aan de Middellandse Zee te hebben want die had hij nog niet. De Provence was nog geen Frankrijk en de hoek bij Perpignan tot aan Montpellier was in handen van de koning van Mallorca en dus ook niet Frans.
Slechts een klein strookje land tussen Marseille en Montpellier kwam in handen van de koning. En daar hoefde hij niet eens voor te trouwen of te vechten want hij kreeg het van het klooster van Psalmodi, dat iets verderop lag.
De stichter van de Stad, Lodewijk de Heilige, heeft natuurlijk een eigen plein. Naast een groot beeld van de man vind je hier fijne terrassen waar je ook goed kan eten.
En dat juist een klooster hem dit gaf was geen toeval. Lodewijk IX was namelijk een zeer vroom man die zich zijn leven lang heeft ingezet voor de kerk. Ook de stichting van Aigues-Mortes had een vroom karakter omdat de koning zich hier maar liefst twee maal inscheepte voor een kruistocht. De laatste keer vertrok hij met een leger naar Tunis en dat verliep niet helemaal volgens plan en het werd uiteindelijk ook zijn ondergang. Niet lang daarna werd hij door de Paus heilig verklaard waaraan hij zijn bijnaam ‘De Heilige’ ook aan te danken heeft. Al werd hij ook al tijdens zijn leven zo genoemd. Enfin hij heeft hem dan nu echt verdiend.
De monniken wisten trouwens wel wat ze weggaven want het gebied was in de middeleeuwen, en ver daarna trouwens, bijzonder onaangenaam om te wonen; het ligt midden in een moeras en dat was geen pretje. Om mensen naar Aigues-Mortes te lokken verleende de koning de inwoners allerlei privileges en voordelen. Een strategie die ook werd toegepast bij de eerder genoemde bastide-dorpen langs de Lot.
Monopoly
Daarbij kreeg de stad de monopoly over de Franse handel op de Middellandse Zee en samen met de zoutproductie die hier al sinds de oudheid aanwezig is, vormden deze de basis van een bloeiperiode die duurde tot het einde van de vijftiende eeuw. De Provence kwam toen voorgoed bij Frankrijk waarna Marseille zich ontwikkelde tot de belangrijkste haven.
Deze neergang is voor ons nu eigenlijk een zege want Aigues-Mortes is hierdoor niet verder ontwikkeld, werd er niet veel verbouwd of afgebroken en kunnen wij nu een leuke middeleeuwse stad bezoeken. Wij waren er midden in de zomer en dan is het best wel druk. Maar als je het een beetje slim aanpakt valt het wel te doen.
’s Morgens of einde van de middag
Als je de rondwandeling over de verdedigingsmuren wilt maken is het verstandig om vroeg in de ochtend te gaan. Dan is het nog niet zo druk in de zomer niet zo warm. Daarna behoort een duik in de zee tot de mogelijkheden want de stranden van La Grande Motte liggen echt om de hoek.
Wij bezochten de stad juist na een duik en dat is ook goed te doen. Je parkeert de auto aan de andere kant van het kanaal waarna je via een korte wandeling over de kade de hoofdpoort van de stad bereikt. Langs de kade is een drukke jachthaven en het is altijd leuk om langs bootjes te lopen. Om de stad te bereiken moet je een brug over en een spoorlijn waar een modern maar toch guitig treintje rijdt.
Tour de Constance
Naast de hoofdingang staat een indrukwekkende toren; de Tour de Constance. Deze 41 meter hoge toren is in tegenstelling tot de verdedigingsmuren nog gebouwd door Lodewijk IX. Het is precies zo’n toren die je voorstelt als je denkt aan een middeleeuwse vesting; groot, plomp en indrukwekkend. Het viel mij op hier voor de poort een typische zeegeur was te ruiken. Dit was niet echt heel prettig en het kan natuurlijk aan die dag liggen en gelukkig was in de stad zelf niets van te merken.
Direct bij de hoofdingang kan je de muren op. Deze foto is duidelijk na sluitingstijd genomen want normaal is het hier tijdens de zomer redelijk druk.
Eenmaal binnen de poorten sta je op een plein waar je de muren op kan. Het was er druk maar nog wel te doen. Je loopt als vanzelf de hoofdstraat in waar het wemelt van de toeristische winkels. Herkenbaar was de blik van één van de bewoners die ons passeerde; een combinatie van gelatenheid en irritatie zoals je die ook wel ziet bij Amsterdammers.
Ondanks de drukte is het hier wel erg mooi en als je een beetje goed kijkt kan je genieten van de mooie huizen. Ook culinair is het allemaal niet zo heel slecht. Vooral rondom het centrale plein, Place Saint Louis, zijn tal van restaurants waar je redelijk tot goed kan eten. De toeristische industrie is hier nog niet helemaal los gegaan. Leuk is ook om even aan ander straatje te nemen en voordat je het weet loop je weg van de drukte en krijg je een heel andere indruk van het karakter van de stad.
Hoewel wij in augustus Aigues-Mortes hebben bezocht denk ik dat het in het voor- en naseizoen het hier een stuk rustiger is en dat je veel beter de stad kan zien.
Video van Aigues-Mortes
Beelden van Aigues-Mortes
E-Magazine
Kaart van Aigues-Mortes en omgeving
Les plus beaux villages de France weergeven op een grotere kaart
In de buurt van Aigues-Mortes
Rogier SwagermanMoustiers Sainte-Marie: druk maar mooi ****
Saint Moustiers-Marie ligt prachtig tegen een berg aan.
Kapel in de kloof
De meest opvallende aan Moustiers Saint-Marie is ongetwijfeld de kloof die zich uitstrekt boven het dorp. Midden in deze kloof staat een oude kapel die is gebouwd in de Karolingische tijd. Dat is zo rond 800 na Christus en daar heb ik je er niet veel van in Europa.
De weg naar de kapel is het laatste deel van de bedevaartroute en kent twaalf etappes. De klim lijkt vanaf het dorp niet echt een uitdaging maar is dat voor de minder geoefende wandelaar toch wel, zeker als het warm is.
Toch is de wandeling meer dan de moeite waard want voor deze inspanning wordt je rijkelijk beloond. Na vijf minuten klimmen verlaat je de drukte van het toeristencentrum en heb je al het gevoel dat je alleen bent. Dat is natuurlijk niet zo, want er lopen nog steeds veel toeristen, maar toch is het aangenaam. Daarbij wordt je getrakteerd op een steeds mooier panorama op het dorp en dat is prachtig. Vanaf hier is ook goed te zien wat het toerisme met zo’n dorp doet: de parkeerplaatsen zijn groter dan het dorp zelf!
De ster van Moustiers
Wie de wandeling naar boven maakt kan genieten van enige rust en een prachtig panorama.
Boven ligt het kerkje aan een klein pleintje met lommerrijke bomen. Zeker even naar binnen! De kapel is klein en donker, zoals je van een kerkje uit de negende eeuw verwacht. Als je in de buurt overnacht, kan je hier ’s avonds een concert bijwonen en dat is een unieke belevenis. Vanaf het pleintje van de kerk kan je goed de ster die boven de kloof hangt zien. Deze is volgens de legende opgehangen door een kruisvaarder die in gevangenschap tijdens zijn tocht naar het Heilige land beloofde deze op te hangen als hij zijn dorp weer terug zou zien. Een mooi verhaal en je bent geneigd het zomaar te geloven. Je vraag je wel af hoe hij dat gedaan heeft, die ster hangt best hoog!
M
oustiers Sainte Marie laat zich makkelijk vinden en wordt al lang van tevoren op de wegen aangegeven. Als je komt aanrijden vanuit het zuiden via de D957, wat aan te raden is, passeer je het Lac de Sainte Croix waarbij je over de brug over de Verdon rijdt met een prachtig uitzicht over het meer en de kloof waardoor de rivier stroomt.
In de omgeving
Moustiers Saint-Marie ligt in een unieke omgeving van bergen, lavendel en water. Dankzij de aanwezigheid van het meer van Sainte Croix is het een geliefde plek om vakantie te vieren. In het meer komt de rivier de Verdon uit en dat doet hij op spectaculaire wijze. En wat je hier ziet is nog maar het begin. De rivier slingert zich door een 25 kilometer lange kloof die tot de meest spectaculaire van Europa hoort. Met de auto kan je langs de kloof rijden.
Heb je de tijd en de conditie dan is de route de Martel een must. Dit veertien kilometer lange wandelpad loopt van Chalet de la Maline naar de Samson parking en voert langs de rivier. Wij hebben het niet gedaan, want het is een stevige wandeling en het was eenvoudigweg te warm voor deze tocht. Als we weer in de buurt zijn gaan we dit zeker doen.
Vézelay: de parel van de Morvan *****
In de winter is de toeristische trekpleister in de Morvan in ruste.
Santiago de Compostella
Direct bij de ingang van het dorp vind je op de grond een gouden schelp. Dit is het begin van de pelgrimstocht naar Santiago de Compostella. Dit was in de middeleeuwen een uiterst populaire tocht die ook tegenwoordig nog veel wordt gelopen. Lijkt mij interessant om dit ook eens te doen, voor als we tijd hebben.
In het dorp zelf word je vanzelf door de hoofdstraat naar de Romaanse Basiliek geleid. In de zomer is dit een drukke straat met tal van winkeltjes, restaurantjes en kunstgaleries. Want naast bedevaartsoord, is Vézelay ook de woonplaats van kunstenaars. En hoewel het geen enorme wandeling is naar de abdijkerk, de weg ernaartoe is soms gemeen stijl. Zeker in de zomer is het dan prettig om te weten dat er altijd een terras met een koel glas rosé binnen handbereik is.
De abdijkerk ligt aan een bescheiden plein boven op de heuvel.
Wie de klim heeft volbracht komt op een prachtig pleintje voor de abdijkerk. De kerk is oud en heeft een bewogen geschiedenis. Iedereen met een beetje kunsthistorische blik ziet dat het voorste gedeelte van de kerk, het schip, het oudst is. Het is gebouwd in de elfde eeuw. Na een brand in de dertiende eeuw is de kerk opnieuw opgebouwd en is het gotisch koor toegevoegd.
Religieus gezien ligt het hoogtepunt onder het altaar. Daar bevinden zich de resten van Maria Magdalena, een onderarm of zoiets. Ook voor atheïsten en andere heidenen die niet geloven in het vereren van lichamen is het toch een aanrader om even een kijkje te nemen in de crypte. De ruimte is nauw, krap, indrukwekkend en je hebt het gevoel dat je zo de middeleeuwen binnen loopt.
Kunsthistorisch gezien vind je het hoogtepunt in het portaal boven de hoofdingang. Het tympaan geldt als één van de mooiste Romaanse werken in Frankrijk, en wellicht van de wereld. Het is prachtig! Neem dus even de tijd om het goed te bekijken. In het midden zit Jezus met om hem heen de 12 apostelen. Het stelt het moment voor dat de Heer aan zijn metgezellen vertelt dat ze zijn woord over de wereld moeten verspreiden. De bijbel hebben ze dan ook in de hand en de apostelen worden omringd door allerlei rare volkeren die nog niet zijn bekeerd. Daarboven zijn de 12 maanden van het jaar uitgebeeld in de vorm van werkende lieden, elke maand kende in de twaalfde eeuw zo zijn eigen werkzaamheden.
Neem even de tijd om het op je in te laten werken en dan zal je opvallen dat de figuren een zekere dynamiek en beweging hebben. Dat is voor die tijd redelijk bijzonder, de meeste afbeeldingen waren statisch en formeel.
Geschiedenis
Vézelay kende in haar lange tijd van bestaan een bewogen geschiedenis en zeker in de middeleeuwen was het een komen en gaan van celebrities. Zo riep Bernard van Clairvaux in 1145 hier op tot de Tweede kruistocht. Na heel wat politiek geharrewar pakten
Het tympaan in het voorportaal in de abdijkerk geldt als één van de hoogtepunten van de Romaanse kunst.
de koningen van Frankrijk en Engeland en de Duitse Keizer het kruis op en vertrokken onafhankelijk van elkaar naar het heilige land. Het werd geen succes.
Vézelay was een dikke eeuw later het startpunt voor de Derde Kruistocht. In het dorp verzamelden zich de Franse en de Engelse koning. Dit zijn wellicht de bekendste middeleeuwse koningen: Philips II Augustus en Richard Leeuwenhart. Ook deze tocht werd niet echt een succes, al was het wel spannend.
Andere middeleeuwse supersterren die Vézelay bezochten, waren Thomas Beckett die zich in de twaalfde eeuw hier verstopte voor de Engelse koning. Al mocht dat niet baten. Ook Eleonora van Aquitanië bezocht Vézelay. Eleonora geldt als de vleesgeworden hoofse liefde, beschermvrouwe van dichters en zangers maar ze bezat ook een uitstekend politiek instinct. Zij was zowel getrouwd met de Engelse als Franse koning.
Wij hebben twee drie keer Vézelay bezocht. In 2007 waren wij er in augustus en in 2013 in februari. De verschillen zijn enorm. Je kan je in de zomer niet voorstellen hoe koud het er kan zijn en ’s zomers is het onwaarschijnlijk hoe rustig het hier is in de winter.