De mooiste dorpen en plekken in de Lot-et-Garonne
Bastidedorpen, fruit, wijn en glooiende heuvels
De Lot-et-Garonne is een heerlijke streek die ligt in de regio Nouvelle-Aquitaine in het zuidwesten van Frankrijk. Van de twee prachtige rivieren die het departement zijn naam geven is De Lot misschien wel de mooiste. Hier kan je prima wandelen, fietsen kanoën of gewoon lekker toeren. In het glooiende landschap liggen prachtige stadjes en de mooiste bastide dorpen.
(meer…)
E-Magazine
In bezit een ereader of tablet? Download dan één van de E-Magazine. Deze lees lekker je op je vakantieadres en ontdek je mooiste dorpen en leukste plekken.
Rogier SwagermanChâteau de Gavaudun: kasteel tussen Dordogne en Lot **
Kasteel bouwen
In de elfde eeuw werd er op het kalkplateau dat boven het smalle gedeelte van de vallei ligt, voor het eerst een kasteel gebouwd. Van dit originele gebouw is slechts de kerker over maar met de bouw begint een roerige tijd voor de streek. Het kasteel is dus net op tijd gebouwd of misschien was het wel zo dat de burcht juist de ellende veroorzaakt.
In de twaalfde eeuw vestigen zich een bende roofridders in het kasteel die zich later transformeerde naar een heuse religieuze sekte. Zo ging dat in die tijd. Twee eeuwen later lag het kasteel in het midden van de strijdtoneel tijdens de Honderdjarige oorlog. Veel van de heren kozen de kant van Koning van Engeland maar de heer van Gavaudun bleef Frankrijk trouw. Met succes want vanaf dit kasteel werd het nabij gelegen Monflanquin op de Engelsen veroverd.
Godsdienstoorlogen
Weer twee eeuwen later woedde er een burgeroorlog in Frankrijk. Deze strijd staat bekend om als de godsdienstoorlogen en wederom werd deze uitgevochten in de buurt van Gavaudun. Daarna werd het rustig en kon het kasteel zo prachtig vervallen zoals dat alleen in Frankrijk kan met de huidige ruïne als resultaat.
Rustig
De ingang van het Chateau de Gavaudun rechts de steile rotsen waarop het kasteel is gebouwd.
Bij ons bezoek in het augustus, hoogseizoen dus, was het opmerkelijk rustig in het kasteel. De dag daarvoor hadden we nog de Dordogne bezocht en daar was het een drukte van belang. Hier stonden drie andere auto’s waardoor we even dachten dat het kasteel was gesloten maar het was gewoon open.
Naast het kasteel zijn er nog een aantal gebouwen waarvan het gemeentehuis best groot is voor de paar huizen die er staan. Het kasteel is trouwens niet de enige attractie hier, er zijn hier een paar fraaie wandelroutes uitgezet en je kan hier klimmen op een steile wand aan de andere kant van het riviertje.
Wij besloten om eerst maar het kasteel te bezoeken. Nadat ik mijn hoofd had gestoten omdat de ingang van het gebouw van de kassa toch net iets lager was dan ik had ingeschat stond ik tollend vier kaartjes te bestellen. Mijn Frans moet daarbij een Duits accent hebben gehad want ik kreeg de Duitse variant van de speurtocht mee. Die hadden we niet nodig maar het is leuk voor jonge kinderen als er een speurtocht is.
Steile entree
De entree van van het kasteel is uniek. Geen klassieke slotgracht met een ophaalbrug maar een zeer steile trap. Die laatste stond er vroeger niet dus de ridders moesten met gevolg via een (touw) ladder naar boven. Bij gevaar werd de ladder opgetrokken waardoor je een goed verdedigbare ingang overhoudt. Ik heb zoiets nooit zoiets gezien en vraag mij af wat de ridders met hun paarden deden in die tijd.
Ondanks dat het een kleine klim is zou ik mensen die minder ter goed ter voet zijn een bezoek aan dit kasteel niet aanbevelen.
Eenmaal boven zei je pas hoe smal het hele kasteel is; op sommige punten was er slechts een meter of zes tussen de muren. Op de toren in het oostelijke deel en een paar kleine gebouwen na staat er niets meer met een dak erop. De buitenmuren staan er nog wel allemaal. Niet op de originele hoogte maar ze zijn gelukkig hoog genoeg om niet naar beneden te vallen en gelijk je toch een idee te geven hoe het kasteel eruit gezien moet hebben in zijn glorie dagen.
Uitzicht
Omdat je vrij hoog staat is het uitzicht over de kleine vallei erg mooi. Hoewel ik niet zo heel erg van hoogtes hou moet ik altijd even recht naar beneden kijken. Dat viel niet tegen en je kan je voorstellen hoe de kasteelbewoners zich vrij veilig voelden bij een belegering.
Je kan niet zo heel erg ver zien maar toch is het uitzicht vanuit het kasteel op het dorpje het de vallei erg mooi.
Het enige huisje dat nog in tact is heeft helaas geen vloer meer. Als je je hoofd door de deur steekt kijk je in een diepte die ooit diende als wateropslagplaats. Nu heeft het een mooie echo en aangezien de enige andere bezoekers, een Belgische gezin, aan de andere kant van het kasteel waren, hebben we ongegeneerd flink hard gezongen. Het was een mooie echo.
Naast de echo, het uitzicht zijn er op verschillende plekken opdrachten te vinden van de eerder genoemde speurtocht. Maar de grootste attractie is de donjon die helemaal aan de oostelijke kant ligt.
De toren
De toren is flink en in allerlei opzichten best interessant. Het bouwwerk heeft vijf etages, steekt 25 meter boven de rest van het kasteel uit en heeft op sommige plekken erg dikke muren. Ook de vorm is opvallend; aan de kant van het kasteel twee hoeken terwijl de buitenkant rond is.
De toren schreeuwt om beklommen te worden dat hebben we dan ook gedaan. Dat is goed te doen. De eerste verdieping bereik je door een buitentrap en omvat een aantal kamers. Dan begint de pret want voor de tweede verdieping moet je vrij nauwe trap op gevolgd door een krappe wenteltrap. Voor mensen met claustrofobie niet echt een aanrader.
Tot slot is er nog een kleine ijzeren wenteltrap die je helemaal bovenop de toren brengt. Op de top is alles netjes afgezet zodat jij, of het nageslacht, niet per ongeluk naar beneden kan vallen. De weg naar beneden is misschien nog net iets lastiger dan omhoog, al wordt het nooit echt eng.
Wandelroutes
Chateau de Gavaudun is ook een uitstekend startpunt voor een fijne wandeltocht. Er zijn verschillende routes uitgezet die, zoals overal in Frankrijk, uitstekend zijn aangegeven. Fiche-GavaudunStAvit-2014 kan je de wandeling downloaden. Ben je bekend met een GPX file; download hier de rondwandeling naar Saint-Avit.
Rogier SwagermanVillereal: Bastide dorp bij de Lot **
Bastide
De kerk staat niet aan het centrale plein en had naast het dienen van het opperwezen ook dienst als bolwerk.
Een bastide dorp herken je aan een centraal gelegen vierkant plein dat is omringd door huizen die meestal een arcade galerij hebben. Opvallend genoeg staat de kerk bij deze dorpen niet aan het centrale plein maar in de buurt daarvan. In de meeste Franse dorpen, en ook in andere landen, is de kerk het centrale punt waar een dorp of stad omheen is gebouwd.
In een bastide dorp dus niet en ook in Villarèal staat de kerk een beetje aan de zijkant. Hij heeft dan nog wel een eigen pleintje. De kerk is robuust gebouwd en heeft schietgaten en kantelen om de inwoners van het dorp een veilige plek te geven als er onrust was in de omgeving.
Bastide dorpen in de Lot
Bastide dorpen vind je alleen in het zuidwesten van Frankrijk en zijn allemaal aan het einde van de middeleeuwen gesticht, Villerèal in 1267. Dit werd gedaan door plaatselijke machthebbers die zo hun greep op de streek wilde verstreken en de lokale economie te stimuleren. De dorpen liggen meestal op een heuvel en hebben een strak stratenplan rondom een vierkant centraal plein. In het midden van het plein werd een pin geslagen die als middelpunt van het dorp gold. Rondom het plein werden gelijke percelen gemaakt waar de eerste huizen werden gebouwd vaak met een arcade gallerij. Oorspronkelijk waren alle huizen even groot maar dat is nu niet meer het geval.
Onrust was er in het verleden in de buurt van Villarèal genoeg. Het dorp dat aan het eind van de dertiende eeuw werd gesticht lag gedurende de veertiende eeuw jaar in de vuurlinie van het grootste conflict van de late middeleeuwen in Europa.
Honderdjarige oorlog
Tijdens de Honderdjarige oorlog streden de Engelse en Franse koning om de Franse troon. Halverwege dit conflict hadden de Engelsen bijna geheel West-Frankrijk in handen waarbij de Dordogne en de Lot gedurende een groot deel van de oorlog het belangrijkste strijdtoneel vormde.
Een oorlog zorgt ook nu nog voor een stevige bende, maar in de veertiende eeuw maakten de legers ook een potje van. Logistiek was nog niet uitgevonden en soldaten moesten maar zien hoe ze aan voedsel kwamen.
De legers trokken als een soort sprinkhanenplaag door Frankrijk en de omgeving van de Lot werd dan ook vaak geplunderd. Een versterkte kerk zoals die in Villerèal was een moeilijk te nemen vesting en bood onderdak voor de plaatselijke bevolking.
Ambacht en handel
Om ambachtslieden en handelaren aan te trekken voor de nieuwe bastide steden werden de inwoners van deze nieuwe dorpen voor een bepaalde periode vrijgesteld van belastingen of kregen andere privileges. Een succesvolle strategie aangezien er nog aardig wat van deze dorpen bewaard zijn gebleven.
Maar de kerk was niet enige verdediging van het dorp. Een zeven meter brede gracht zorgde ervoor dat Villerèal ondanks het ontbreken van muren goed te verdedigen was. De gracht bevond zich te hoogte van de achterkant van de kant en is in de achttiende eeuw gedempt.
Het is hier niet altijd ellende geweest want nadat het conflict was opgelost, Frankrijk wist uiteindelijk de Engelsen bijna compleet te verjagen, kende de streek een bloeiperiode. De vruchtbare grond was perfect voor fruitteelt, de handel groeide snel en in de dorpen werden vestigden ambachtslieden zich.
Houten markthal
Uit deze periode is ook de markthal op het centrale plein van Villerèal en die staat er nog steeds. Het is een indrukwekkende houten constructie die bijna het hele plein overkapt. In het midden heeft het bouwsel zelfs een verdieping en dat maakt het uniek.
De markthal is een prachtige houten constructie en heeft zelfs een verdieping.
Helaas voor ons hebben ze dit in het dorp nog niet helemaal door want je kan nog gewoon je auto parkeren op het plein. Het is natuurlijk hartstikke handig om je auto midden in het dorp kwijt te kunnen als je het wilt bezoeken maar al dat blik maakt het er natuurlijk niet mooier op. Misschien dat hier aan wordt gedaan nu ze een Plus Beaux Village zijn.
Saint-Jean-Pied-de-Port: klassieke etappeplaats naar Santiago de Compostella
Pelgrims
Santiago werd direct een pelgrimsoord en veel christenen bezochten deze plek maar het duurde tot de elfde eeuw voordat het echt een populaire bestemming werd. Net als in de negende eeuw kende Europa in de elfde eeuw een flinke bevolkingsgroei waardoor er eenvoudigweg meer mensen waren. Daarbij kon het geloof op een hernieuwde belangstelling rekenen door met name het gewone volk en de kloosters. Die laatste stimuleerden de pelgrimstochten onder de gelovigen en die naar Santiago was daarbij de meest populaire.
Vooral in Frankrijk, het land met de meeste inwoners in West-Europa, was de Camino populair en er ontstond een netwerk van wegen waarvan drie van de vier routes vlak ten noorden van Saint-Jean-Pied-de-Port bij elkaar komen. De nieuwe stroom pelgrims zorgde voor rijkdom en werk en die is eigenlijk nooit opgehouden. Ook nu nog lopen veel mensen de Camino, sommige uit religieuze redenen, andere om andere spirituele redenen of alleen als sportieve recreatie.
Romaanse kerk
Saint-Jean-Pied-de-Port is daarmee misschien wel één van de oudste toeristische trekpleisters van Frankrijk. De kerk is opgetrokken uit in Romaanse stijl waardoor je de invloed van de kloosters, met name die van Cluny, kan zien. Opvallend daarbij is dat de klokkentoren een poort heeft die je naar de hoofdstraat leidt. Deze is ingericht op de hongerige wandelaar en je kan hier heerlijk eten en genieten van lokale producten.
Deze hoofdweg leidt naar de Citadel die hoog boven het dorp uitsteekt. Helaas is hij niet te bezoeken omdat er nu een school in zit, maar je kan er wel omheen wandelen. De burcht is gebouwd in de zeventiende eeuw en staat op de plek waar ooit het huis stond van de koning van Navarra.
Lekker eten kan je hier prima. Varkens- en lamsvlees worden hier op een unieke manier geserveerd waarbij niet op een pepertje meer of minder wordt niet gekeken. Naast dit lekkers wordt er een groente schotel met gedroogde ham gegeten. Voor de liefhebber van zoetigheid is er de Pastiza; een eenvoudige maar zeer lekkere kersentaart.
Rogier SwagermanLimeuil: dorp langs twee rivieren ****
In de achttiende- en de negentiende eeuw ging het erg goed met Limeuil. De haven zorgde voor handel en in het dorp waren tientallen ambachtslieden actief die op hun beurt zorgden voor handelswaar. Nu herinneren het oude havenkantoor en een pakhuis nog aan deze tijd. Opvallend is dat beide panden nu een restaurant herbergen.
Het kerkje stamt uit de dertiende eeuw en is gewijd aan Sint Maarten. Dat is niet zo gek want hij was de bisschop van Tours en dat is niet heel ver weg. Er stond toen al een kerk en tot het einde van de achttiende eeuw had Limeuil twee kerken. Daar maakte de Franse Revolutie een einde aan want toen mocht het dorp nog maar één kerk hebben anders zou het alleen maar verwarring brengen.
Interessant is dat in 1960 achter het stucwerk in de kerk fresco’s werden gevonden waarvan een deel nu weer te zien is. Ook de gebrandschilderde ramen die in 2000 zijn gemaakt, zijn de moeite van het bekijken waard.
Naast de kerk en natuurlijk het dorp zelf is het park met panoramisch uitzicht de moeite waard om te bezoeken. Het ligt boven het dorp op de plek waar een kasteel heeft gestaan waar nu nog weinig van over is. Het park is ontworpen als Engelse tuin aan het begin van de twintigste eeuw rondom de ruïnes van het kasteel. Het park is in 2007 helemaal gerestaureerd.
Vanaf het park heb je een prachtig uitzicht over het dorp en de beide rivieren en dat maakt het een prima plek voor een picknick. Daarvoor met je wel vooraf de etenswaren kopen want het dorp heeft geen boulangerie. Bij warm weer geeft het strandje aan de overkant van de rivier verkoeling.
Anouk KofflardAquitanië – Het zuidoosten van Frankrijk
La Bastide-Clairence: dorp in de Pyreneeën met oude sportvelden
In tegenstelling tot het kaatsen dat nu in Friesland wordt gespeeld, bestaat het spel uit het slaan van een bal tegen een muur de tegenstander moet dan vervolgens de bal verwerken. Er zijn verschillende varianten die vooral in Spaanstalig landen worden beoefend. Dat juist in Frankrijk de oudst nog in gebruik zijnde veld ligt moet daar toch gevoelig liggen. Hoe dan ook is het één van de oudste sportvelden van de wereld en dat is altijd interessant om even te bekijken.
Naast deze sportieve geschiedenis heeft La Bastide-Clairence een kerk en een aardige brug. Omdat de Pyreneeën vlakbij liggen is er genoeg vertier in de omgeving te vinden. Wandelen, fietsen, raften en canyoning is hier in de directe omgeving allemaal mogelijk.
Navarreux: vesting in de Béarn
Vanaf maart tot juli kunnen visliefhebbers hun hart ophalen in Navarrenx want dan kan je hier op forel en zalm worden gevist. Op 14 juli worden er zelfs heuse kampioenschappen zalmvissen georganiseerd. Die moeten ze uiteindelijk ook opeten…
Rogier SwagermanMonflanquin: bastide dorp op de grens van de Périgord ****
De geschiedenis van Monflanquin gaat terug naar de dertiende eeuw toen het werd gesticht door broer van de Lodewijk de Heilige. Het dorp kende al snel een bloeiperiode die echter werd verstoord door het conflict tussen de Franse en Engelse koning in de veertiende eeuw.
Het huis van de beroemdste bewoner van Monflaquin. Dat was een Engelsman; De Black Prince.
Frankrijk was verdeeld tussen de twee vorsten waarbij het dorp precies op de grens lag. Het dorp wisselde nogal eens van ‘eigenaar’ maar behoorde voor de langste tijd van deze Honderdjarige Oorlog bij de Engelsen. De Engelse kroonprins, de Zwarte Prins, woonde hier zelfs een tijdje en zijn huis is er nog.
Bastide museum
Het zuidwesten van Frankrijk is het land van de Bastide dorpen en ze zijn er daar trots op. En dat is ook wel terecht want het zijn stuk voor stuk gezellige en unieke dorpen. Midden in het Monflaquin staat een regionaal museum over dit type dorp. Maar wat zijn het eigenlijk?
Ze zijn ontstaan in de late middeleeuwen en allemaal gesticht door een heer. Hiermee wilden de heren hun macht uitbreiden op zowel militair als economisch gebied. Een bastide dorp ligt dan ook op een strategisch plek maar was tevens een centrum van ambachten en handel.
Een dorp zonder mensen is natuurlijk helemaal niets. Om de mensen te bewegen om in zo’n dorp te wonen kregen de inwoners gedurende een periode privileges zoals vrijstelling van dienstplicht en belastingen. Dit was mede mogelijk omdat vanaf de twaalfde eeuw de bevolking van het westen van Europa ,en Frankrijk in het bijzonder, langzaam weer groeide.
Een bastide dorp kenmerkt zich door een strak stratenpatroon met een plein als centrum. Het doet meer denken aan een Romeinse legerplaats dan aan een chaotisch middeleeuws dorp. Maar dat heeft misschien meer te maken met ons idee van de middeleeuwen.
Middeleeuwse dagen
Het idee wat wij hebben over de middeleeuwen hebben zijn ook goed te zien aan de middeleeuwse feesten die overal in Frankrijk worden gehouden. Zo ook in Monflanquin en wij hadden het geluk dat dit feest precies werd gehouden in de week dat we hier waren.
En dat was eigenlijk heel erg leuk. Ik ben als historicus nog sceptisch over dit soort evenementen. Ik zie van alles dat niet klopt zoals kleding, kleuren, wapenrustingen en activiteiten en meldt dit ook voortdurend. Dit tot ergernis van mijn reisgenoten.
Maar het is natuurlijk helemaal niet de bedoeling om vanaf dit gezichtspunt middeleeuwse dagen te bekijken. Het is veel leuker om een beetje, niet te veel, mee te doen en te genieten hoe er wordt omgegaan met de geschiedenis. En dat heb ik dus in dit geval ook maar gedaan en dat beviel uitstekend.
In augustus is er een groot middeleeuws festival en dan verkleed iedereen zich ‘middeleeuws’ en gedraagt zich ook zo. Erg leuk!
In Monflanquin is het een meerdaags event waar duizenden mensen op af komen. De dagen voor de start vult het dorp zich langzaam met amateurs en semi-professionals die hun kunsten gaan tonen.
Op de dagen zelf staat er van alles op het programma; ridders met grote paarden die gaan ringsteken, grote groepen die in kleurrijke kleding met vlaggen zwaaien, dans, muziek, oude ambachten en heel veel eten.
Het eten is niet echt een aanrader van voor vegetariërs want er wordt vooral veel vlees geconsumeerd. Al vroeg in de ochtend worden op verschillende plekken in het dorp enorme barbecues opgestookt waarom complete zwijnen worden geroosterd. Obelix zou zich er thuis voelen.
De aanrader is de laatste avond waarbij de alle deelnemers een parade houden rond het centrale plein. Tijdens deze avond zijn er veel mensen op het plein, kan je er heerlijk eten en het nodige drinken. Helemaal leuk!
