De berichtgeving van iemands overlijden gaat hier van mond tot mond. Rouwkaarten worden niet verstuurd. Er wordt druk gebeld met elkaar en het wordt verder wel doorverteld. Zo vernamen wij dus dat de uitvaart zou plaatsvinden op 31 december om 10 uur in Saint Aignan, een piepklein dorpje met 10 inwoners, alwaar een heilige mis wordt opgedragen en het stoffelijk overschot begraven wordt op het kerkhofje naast de kerk. En dus gingen wij naar de begrafenis.
De dienst
Daar aangekomen hadden zich een honderdtal mensen verzameld buiten de kerk die klappertandend stonden te wachten op de aankomst van de begrafenisauto. Gebruikelijk is hier dat iedereen buiten wacht. Eerst gaat de kist de kerk in, gevolgd door de familie en daarna vrienden en bekenden en al degene die hun respect wilden betuigen, zoals wij dus. We hadden de 98-jarige moeder van onze buurman nooit ontmoet. Tijdens het luiden van de klokken arriveerde de begrafenisauto.
Er werd buiten gebeden, waarna de kist de kerk in werd gedragen, gevolgd door het hele gezelschap. Binnen in het kerkje was het steen en steen koud. Gelukkig hingen er aan de muren enkele gasbranders die de temperatuur enigszins dragelijk maakten. De katholieke mis werd voorgegaan door een vrouwelijke koster, maar dan zonder de consecratie en de heilige communie, want dat mag alleen een priester. Pastoors beginnen een zeldzaamheid te worden. Een van de kleinkinderen sprak nog een woordje en na drie kwartier werd de kist weer naar buiten gedragen en terug in de auto geschoven. Het hele gezelschap liep achter de auto aan naar het kerkhofje dat honderd meter verderop lag.
De begrafenis zelf
Op het kerkhof stonden voornamelijk familiegraven. Dit zijn enorme half bovengrondse sarcofagen waar een hele familie in ondergebracht kan worden. De kisten worden dan naast -en boven elkaar opgestapeld. Op het kerkhof kun je duidelijk zien dat er een zekere competitie is welke familie in het dorp het meeste status heeft. Hoe meer aanzien en hoe rijker de familie, hoe opvallender en pompeuzer het graf. Met name de hoeveelheid aangebrachte beeldhouwwerken verhogen het respect. De modernere graven maken indruk door enorme dure en grote marmeren platen, waarbij de dikte van het marmer alles bepalend is. Het was aardig om te zien dat er allerlei technieken toegepast worden om het marmer dikker te doen lijken dan het in feite is.
De sluitsteen van het graf was reeds verwijderd. Na een kort woordje van de koster trok, tot onze verbazing, een van de doodgravers een overal aan en kroop door de opening in het graf tussen de andere kisten naar binnen. De kist van het stoffelijk overschot werd vervolgens met behulp van een touw in de sarcofaag getrokken, waarna de doodgraver er weer uit kroop. (Ik kon de gedachte niet onderdrukken dat de doodgraver ingemetseld zou worden).
Daarna werd iedereen in de gelegenheid gesteld een laatste groet te brengen door langs de sarcofaag te lopen. Je kreeg een gedroogd bloemetje die je in het graf kon werpen. Tot slot condoleerden alle bezoekers de naaste familieleden en stond iedereen op het kerkhof in groepjes nog wat na te praten. Een samenzijn in een zaaltje met koffie en cake is in deze streken niet zo gebruikelijk. Na een kwartiertje liep het kerkhof zoetjes aan leeg en trok iedereen weer huiswaarts.
Rogier Swagerman
Rogier Swagerman
Zo zie je maar: ook voor de begrafenis geldt: ‘s lands wijs, ‘s lands eer. Hetgeen je beschrijft doet me sterk denken aan uitvaarten zoals je ze in een film ziet. Koffie en cake vind ik overigens heel erg Hollands. Het detail over de doodgraver die zich in het graf begeeft, vond ik wel schokkend.
Interessant om hier te lezen over een Franse begrafenis. Met name dat een begrafenis overal weer anders is. Ik vind Franse begraafplaatsen er overigens ook altijd erg indrukwekkend uitzien.
Ik ben op een leeftijd dat ik elk ogenblik, overal , in Ispahan of in een piepklein dorpje in Frankrijk de dood kan ontmoeten. Om de familie te ontlasten van het ingewikkelde vervoer van mijn stoffelijk overschot wil ik dat wel in zo’n klein kerkhofje laten verdwijnen. Hoe regel je dat?En hoeveel kost dat?